Ένας λαός στους δρόμους επί ένα μήνα - Τι συμβαίνει στην Κολομβία που μετρά δεκάδες νεκρούς

Με τον στρατό θα προσπαθεί να καταπνίξει τις μαζικές διαδηλώσεις στην Κολομβία, ο πρόεδρος της χώρας που ήδη μετρά επισήμως 59 νεκρούς (ή 63 σύμφωνα με την Human Rights Watch), 123 αγνοούμενους και περίπου 2.500 τραυματίες εξαιτίας των συγκρούσεων πολιτών με δυνάμεις της αστυνομίας που απαντά ακόμη και με αληθινές σφαίρες. 

Ήδη οι Ένοπλες Δυνάμεις έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται στην πόλη Κάλι που αποτελεί επίκεντρο των μαζικών κινητοποιήσεων οι οποίες μαίνονται επί ένα μήνα. Η κατάσταση στην πόλη έχει εκτραχυνθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε το Σάββατο ένας ανακριτής άνοιξε πυρ και σκότωσε δύο διαδηλωτές με αποτέλεσμα στη συνέχεια να λιντσαριστεί. Συνολικά σε ένα 24ωρο 13 διαδηλωτές έχασαν τη ζωή τους, οι οκτώ από σφαίρες πυροβόλων όπλων.

Λίγο αργότερα ήρθε η απόφαση του Ιβάν Ντουκε να αναπτυχθεί στρατός στην πόλη Κάλι -του τρίτου μεγαλύτερου αστικού κέντρου της χώρας με 2,2 εκατ. κατοίκους- την οποία προσπάθησε να αιτιολογήσει κάνοντας λόγο για πληροφορίες περί δράσης παράνομων, ένοπλων ομάδων στις διαδηλώσεις. 

 

Πως άρχισαν όλα; 

Οι μεγάλες διαδηλώσεις στην Κολομβία άρχισαν στις 28 Μαϊου εξαιτίας της απόφασης της κυβέρνησης τη στιγμή που οι πολίτες πλήττονται βάναυσα από την οικονομική κρίση που προκαλεί η πανδημία, να αυξήσει τον ΦΠΑ ακόμη και σε βασικά αγαθά, καθώς και τους βασικούς φορολογικούς συντελεστές. 

Υπό την πίεση των διαδηλώσεων η φορολογική μεταρρύθμιση δεν προχώρησε, ήταν όμως η σπίθα που άναψε το φιτίλι σε μια κοινωνία που σιγοβράζει επί μακρόν. 

Μετά την απόσυρση του νομοσχεδίου, οι συμμετέχοντες στις κινητοποιήσεις προβάλλουν πλέον άλλα αιτήματα:ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, δημιουργία ευκαιριών για τους νέους, τέλος στην βία της αστυνομίας -που δεν είναι νέο φαινόμενο το οποίο ξεπρόβαλε εν μέσω των τελευταίων κινητοποιήσεων-καλύτερη δημόσια, δωρεάν παιδεία, ουσιαστική ενίσχυση του εθνικού συστήματος υγείας. «Ωσότου η κυβέρνηση να μας ακούσει, πρέπει να μείνουμε στον δρόμο», είπε ο Αλεχάντρο Φράνκο, φοιτητής, 23 ετών, στη διάρκεια διαδήλωσης στην Μπογοτά.

 

Αυτή όμως δεν ήταν η αιτία, παρά μόνο η αφορμή

Το πρόβλημα προφανώς δεν ήταν μόνο αυτή η φορολογική μεταρρύθμιση η κατάσταση θα είχε εκτονωθεί. Το επίμαχο νομοσχέδιο όμως ήταν μια ακόμη έκφραση μιας ακόμη ανάλγητης πολιτικής που ασκείται επί χρόνια στη χώρα σε βάρος των ασθενέστερων οικονομικά στρωμάτων. Και η παρούσα κρίση, απλά αποκάλυψε την εσωτερικευμένη οργή μιας πολύ πολιτικοποιημένης  πλέον νεολαίας, που ούτως ή άλλως δυσκολευόταν και πλέον έχει φτωχοποιηθεί ακόμη περισσότερο λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας. 

Επί μισό αιώνα, η σύρραξη με την οργάνωση ανταρτών FARC έκρυβε κάτω από το χαλί μια πραγματικότητα που πλέον είναι κραυγαλέα εμφανής: σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η Κολομβία είναι μεταξύ των πιο άνισων χωρών ως προς τα εισοδήματα, ενώ σε αυτή εντοπίζεται η μεγαλύτερη παραοικονομία στη Λατινική Αμερική.

Το κράτος παραμένει επικεντρωμένο στον αγώνα του εναντίον των ανταρτών – συνεχίζεται εναντίον του ELN και αποστατών των FARC – και παραμελεί τελείως τα κοινωνικά αιτήματα.

 

Το 2019, μετά την εκλογή του Ιβάν Ντούκε στην προεδρία, οι φοιτητές κατέβηκαν στους δρόμους για να αξιώσουν καλύτερη δημόσια, δωρεάν παιδεία, θέσεις εργασίας, πιο αλληλέγγυο κράτος και δικαιότερη κοινωνία. Η πανδημία του νέου κορονοϊού όμως πάγωσε τις κινητοποιήσεις, χωρίς ο 42χρονος πρόεδρος να κάνει καμία μεγάλη υποχώρηση.

Μια εξέγερση σε εκκρεμότητα

Όμως το κίνημα διαμαρτυρίας επανήλθε, πολύ πιο δυνατό, καθώς η φτώχεια στην Κολομβία εξαπλώθηκε εξαιτίας της πανδημίας, και πλήττει το 42,5% των 50 εκατομμυρίων κατοίκων της, ειδικά τους πιο ευάλωτους, όπως οι αυτόχθονες.

«Χάθηκε τουλάχιστον μία δεκαετία αγώνα κατά της φτώχειας», λέει η πολιτολόγος Σάντρα Βόρδα, σύμφωνα με το AFP και το France 24.

Η ειρηνευτική συμφωνία του 2016, δυνάμει της οποίας αφοπλίστηκαν οι μαχητές των FARC, άλλοτε του ισχυρότερου αντάρτικου στην ήπειρο, τερμάτισε μια σύγκρουση που όμως δεν άγγιζε τη νέα γενιά στις πόλεις «που ανακαλύπτει την πολιτική» τώρα, κρίνει πανεπιστημιακός Ερνάντο Γκόμες Μπουενδία.

 

Καθώς το ένα τρίτο των νέων ηλικίας 14 ως 28 ετών δεν εργάζεται ούτε σπουδάζει, «η Κολομβία οδεύει να γίνει», κατ’ αυτόν, «μια χώρα αστικών συγκρούσεων».

«Υπάρχει ένα ενεργό κομμάτι της κοινωνίας που εδώ και καιρό είναι αποκλεισμένο από την πολιτική, από τον κόσμο της εργασίας, και τώρα κι από το εκπαιδευτικό σύστημα, και το οποίο έχει κουραστεί να το αποκλείουν. Αυτό διαδηλώνει σήμερα στους δρόμους», επισημαίνει η κ.Βόρδα.

Αντίθετα με το κοινωνικό κίνημα στη Χιλή, που οδήγησε σε αναθεώρηση του Συντάγματος, ή στον Ισημερινό, όπου διεξήχθησαν εκλογές, οι Κολομβιανοί δεν έχουν βρει ακόμη «τη βαλβίδα» που θα επέτρεπε την αποσυμπίεση της κοινωνικής οργής, έκρινε η Σίνθια Άρσον, διευθύντρια του λατινοαμερικάνικου προγράμματος του Woodrow Wilson International Center for Scholars.

Η θεαματική πτώση της δημοτικότητας του Ιβάν Ντούκε, η θητεία του οποίου θα ολοκληρωθεί το 2022, μοιάζει να ευνοεί την αριστερά, που δεν κυβέρνησε ποτέ τη χώρα. Ο πρώην δήμαρχος της πρωτεύουσας –και άλλοτε αντάρτης–, ο Γουστάβο Πέτρο, προηγείται το τρέχον διάστημα στις δημοσκοπήσεις.

 

Τη μέρα ειρηνικές διαδηλώσεις, τη νύχτα σφαίρες

«Η κατάσταση στην Κάλι είναι πολύ σοβαρή», ανέφερε μέσω Twitter ο Χοσέ Μιγκέλ Βιβάνκο, ο επικεφαλής του τμήματος της ΜΚΟ που είναι αρμόδιο για την αμερικανική ήπειρο, καλώντας τον πρόεδρο Ντούκε «να λάβει επείγοντα μέτρα για να υπάρξει αποκλιμάκωση», συμπεριλαμβανομένης «της απαγόρευσης» στα μέλη των δυνάμεων ασφαλείας «να χρησιμοποιούν πυροβόλα όπλα» καθώς «η Κολομβία δεν μπορεί να θρηνήσει κι άλλους νεκρούς», όπως τόνισε.

Επί ένα μήνα πραγματοποιούνται ειρηνικές, μαζικές διαδηλώσεις και βλέπουμε ιδιαίτερα πρωτότυπες μορφές διαμαρτυρίας και τα πάντα αγριεύουν τη νύχτα με συγκρούσεις διαδηλωτών - αστυνομικών, μολότοφ, πέτρες, οδοφράγματα, δακρυγόνα και σφαίρες πυροβόλων όπλων από πλευράς της αστυνομίας. 

Αυτή η άνευ προηγουμένου κοινωνική εξέγερση στην Κολομβία έχει παραλύσει σχεδόν όλα τα αστικά κέντρα της χώρας. Έχουν στηθεί οδοφράγματα σε οδικούς άξονες που προκαλούν ελλείψεις και έχουν απελπίσει μερίδα του πληθυσμού.

Το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι οι διαδηλώσεις και οι αποκλεισμοί δρόμων έχουν κοστίσει στην οικονομία της Κολομβίας κάπου 2,7 δισεκ. δολάρια ΗΠΑ, έχουν προκαλέσει ελλείψεις τροφίμων και άλλων ειδών, έχουν αυξήσει τις τιμές, προκαλούν προβλήματα στο κυριότερο λιμάνι της χώρας και σε εκατοντάδες εταιρείες.

 

Σε τέλμα οι διαπραγματεύσεις Απεργιακής Επιτροπής-Κυβέρνησης

Οι συνομιλίες ανάμεσα στην κυβέρνηση και στην Εθνική Απεργιακή Επιτροπή έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο, παρότι τα δυο μέρη διαβεβαίωναν πως είχαν καταλήξει σε «προσύμφωνο».

Οι οργανωτές των κινητοποιήσεων κατηγόρησαν την κυβέρνηση πως μοιάζει να θέλει να πάρει πίσω δεσμεύσεις της και κωλυσιεργεί. Η κυβέρνηση από την πλευρά της ανέφερε πως δεν υπογράφει το προσύμφωνο διότι κάποιοι από τους οργανωτές των κινητοποιήσεων δεν καταδικάζουν τους αποκλεισμούς δρόμων, χαρακτηρίζοντας το ζήτημα αδιαπραγμάτευτο και αναγγέλλοντας πως οι συνομιλίες θα επαναληφθούν αύριο Κυριακή.

«Είχαμε ήδη καταλήξει» στο προσύμφωνο και «το μόνο που λείπει είναι η υπογραφή του προέδρου για να αρχίσουν διαπραγματεύσεις», αντέτεινε ο Φρανσίσκο Μαλτές, πρόεδρος του συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας CUT.

Η συνέχεια εδώ