Για πρώτη φορά στην ιστορία. Πτήσης της ισραηλινής El Al στα ΗΑΕ
Η πτήση 971 της κρατικής αεροπορικής εταιρείας Ελ-Αλ , που θα απογειωθεί από το Τελ Αβίβ και θα προσγειωθεί στο Αμπού Ντάμπι θα είναι η πρώτη στην Ιστορία των διμερών σχέσεων Ισραήλ-ΗΑΕ, αλλά και η πρώτη στην ιστορία της ισραηλινής πολιτικής αεροπορίας.
Μοναδικοί επιβάτες της πτήσης: Τα μέλη της μικτής ισραηλινοαμερικανικής επίσημης αποστολής, στα οποία περιλαμβάνονται ο γαμπρός του Προέδρου Τραμπ και ιθύνων νους του “Deal του αιώνα” για την Μέση Ανατολή και το Παλαιστινιακό, Τζάρεντ Κουσνέρ, ο ειδικός σύμβουλος εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Ο’Μπράιαν, ειδικός διαπραγματευτής στις συνομιλίες Ισραήλ-ΗΑΕ, Άβι Μπέρκοβιτς, και ο ειδικός σύμβουλος του Στέητ Ντηπάρτμεντ για ζητήματα Ιράν, Μπράιαν Χωκ.
Πέραν του πανηγυρικού χαρακτήρα και της ιδιαίτερης κάλυψης του γεγονότος από τα ισραηλινά ΜΜΕ , η επίσκεψη αυτή κάθε άλλο παρά εθιμοτυπική είναι.
Μπορεί η συμφωνία ομαλοποίησης των διπλωματικών σχέσεων Ισραήλ-ΗΠΑ να υπεγράφη, αλλά παραμένουν πολλά σημαντικά ζητήματα ανοιχτά προς διαπραγμάτευση - με τα ΗΑΕ να προσπαθούν να κερδίσουν όσους περισσότερους ‘πόντους’ μπορούν,ύστερα από την εξαιρετικά σημαντική απόφαση που έλαβαν να διαφοροποιηθούν από την μέχρι πρότινος κοινά αποδεκτή απόφαση των χωρών που βρίσκονται που την διπλωματική επιρροή της Σαουδικής Αραβίας, να μην προβούν σε κανένα απολύτως ‘άνοιγμα’ προς το Ισραήλ χωρίς να προηγηθεί η σύμφωνη γνώμη της παλαιστινιακής ηγεσίας που εδρεύει στην Ραμάλλα.
Αυτή η διάθεση προκύπτει ξεκάθαρα, διαβάζοντας πίσω από τις λέξεις το περιεχόμενο της ανοικτής επιστολής του Πρέσβη των ΗΑΕ στην Ουάσινγκτον, Γιούσεφ αλ-Ουτέημπα, που απευθυνόταν στην ισραηλινή κοινή γνώμη και που δημοσιεύθηκε ολόκληρη στο πρωτοσέλιδο της ισραηλινής εφημερίδας ”Γιεντιότ Αχαρονότ” στις 21/8/2020. Ο αλ-Ουτέημπα καθιστούσε σαφές ότι η διαδικασία ομαλοποίησης δεν πρόκειται να γίνει ”μονομιάς”. Αντιθέτως, τόνισε ότι πρώτο μέλημα των ΗΑΕ ήταν η συνεργασία με το Ισραήλ στην από κοινού αντιμετώπιση της πανδημίας - κάτι που έχει ήδη συμβεί κατά το πρώτο κύμα του κορωνοϊού, είτε επ‘ευκαιρία είτε εξ αιτίας αυτού (πολύ λίγη σημασία έχει αυτό άλλωστε), όταν ο αρχηγός της Μοσάντ, Ιόσι Κόεν, αφέθηκε να διαρρεύσει ότι είχε πραγματοποιήσει περισσότερα του ενός αεροπορικά δρομολόγια από το Ισραήλ προς τα ΗΑΕ. Στη συνέχεια, θα άνοιγαν τα κανάλια επικοινωνίας με το Ισραήλ για ζητήματα χαμηλής πολιτικής (εμπόριο, κυβερνοασφάλεια, επιχειρηματικότητα, τουρισμός) και μόνο στο τελευταίο στάδιο τα ΗΑΕ θα άνοιγαν πρεσβεία στο Ισραήλ - εάν αυτό θα κρινόταν απαραίτητο, κάτι που και αυτό στις 21/8/2020 φάνταζε μάλλον δύσκολο να συμβεί. Δεν πέρασαν πολλά εικοσιτετράωρα από την δημοσίευση της ανοικτής εκείνης επιστολής και ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΑΕ, Ανουάρ Γκάργκας, δήλωσε σε διαδικτυακό πάνελ της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Atlantic Council, ότι η χώρα του θα λειτουργήσει Πρεσβεία στο Τελ Αβίβ ”δεδομένου ότι το Ισραήλ αποφάσισε να μην προβεί στην προσάρτηση εδαφών της Δυτικής Όχθης” - γεγονός που τα ΗΑΕ θέλουν να εμφανίζουν ως το δικό τους ‘δώρο’ προς την Παλαιστινιακή Αρχή , παρότι ο Πρόεδρος Αμπάς εκλαμβάνει τη στάση των Εμιράτων ως ¨πισόπλατη μαχαιριά”, ωθώντας τον στην συμβολική απόφαση να δηλώσει ότι η Παλαιστινιακή Αρχή δεν πρόκειται να συμμετάσχει στην διεθνή εμπορική έκθεση του Ντουμπάι που θα πραγματοποιηθεί του χρόνου.
Πράγματι, η συμφωνία ομαλοποίησης των σχέσεων Ισραήλ-ΗΑΕ έχει έναν χαρακτήρα μεταμορφωτικό για την Μέση Ανατολή που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα και ουδείς εκ των επικριτών του Βενιαμίν Νετανιάχου δεν θα μπορούσε να του προσάψει το ο,τιδήποτε - εκτός από ένα σημείο ιδιαίτερα λεπτό, που επεσήμαναν σημαντικοί απόστρατοι στρατιωτικοί και αναλυτές που βρίσκονται πολύ κοντά στα κέντρα λήψεως αποφάσεων.
Από όσα διαρρέουν στον ισραηλινό Τύπο εδώ και δύο εβδομάδες, το αντάλλαγμα που επιδιώκουν τα ΗΑΕ για αυτήν την αμφιλεγόμενη απόφασή τους να ομαλοποιήσουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, είναι η αναβάθμιση της πολεμικής τους αεροπορίας με την αγορά της τελευταίας τεχνολογίας αεροσκάφη τύπου F-35, τα οποία μόνο η ισραηλινή πολεμική αεροπορία διαθέτει στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Μάλιστα, εκφράστηκαν έντονες επικρίσεις κατά του ισραηλινού Πρωθυπουργού, φτάνοντας στο σημείο να υποστηριχθεί η άποψη ότι ”με αυτόν τον τρόπο, ο Νετανιάχου πούλησε την ισραηλινή στρατιωτική υπεροχή, μόνο και μόνο για να εξωραΐσει την υστεροφημία του, προκειμένου να γραφτεί στην Ιστορία ότι επί των ημερών του ομαλοποίησε τις διπλωματικές σχέσεις με τα ΗΑΕ και με όσες άλλες αραβικές χώρες αποφασίσουν να πράξουν το ίδιο”. Εκφράσθηκαν μάλιστα και οι υπαινιγμοί ότι υπάρχουν συμφωνίες ”κάτω από το τραπέζι” είτε με τον Πρόεδρο Τραμπ (που έχει ανάγκη από ‘θετικές εντυπώσεις’ ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου), είτε με τους ηγέτες των πλούσιων Εμιράτων , με άγνωστα εισέτι ανταλλάγματα (που δεν αποκλείεται να έχουν ακόμα και προσωπικό οικονομικό όφελος για εκείνον ή το περιβάλλον του). Πολλά άλλωστε μπορούν να υποτεθούν από τους επικριτές του, μιας και οι υποθέσεις διαφθοράς που τον βαρύνουν στο δικαστήριο ακόμα δεν έχουν διαλευκανθεί πλήρως.
Ανεξαρτήτως των ανωτέρω, όλα δείχνουν ότι οι ΗΠΑ δεν προτίθενται να υπακούσουν σε τυχόν αντιρρήσεις των Ισραηλινών, όσον αφορά την πιθανή αναβάθμιση της πολεμικής αεροπορίας των ΗΑΕ. Από την άλλη, προφανώς θα πρέπει να δοθούν συγκεκριμένες εγγυήσεις εκ μέρους των ΗΠΑ, ώστε η υπεροπλία του Ισραήλ να διατηρηθεί στην περιοχή. Προφανώς, αυτό το εξαιρετικά λεπτό ζήτημα, θα αποτελέσει και ένα από τα κυριότερα ζητήματα που θα συζητηθούν καθ′ όλη τη διάρκεια της πτήσης από το Τελ Αβίβ στο Αμπού Ντάμπι - και φυσικά όταν οι πόρτες θα κλείσουν και οι δύο μεσανατολικές χώρες θα βρεθούν ενώπιον των ΗΠΑ, του προστάτη και προμηθευτή τους.
Εκτιμάται ότι πολύ λίγα θα γίνουν γνωστά από όσα στην πραγματικότητα θα συζητηθούν.
Ωστόσο, είναι αναμφίβολο ότι τα ΗΑΕ δεν αναβάθμισαν απλώς τις διπλωματικές του σχέσεις με το Ισραήλ. Αναβαθμίζουν και διαμορφώνουν κατά τρόπο δραστικό τον περιφερειακό τους ρόλο στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, αποτελώντας πλέον το αντίπαλο δέος της ιδιαίτερα ευέλικτης περιφερειακής πολιτικής που εφαρμόζει τις τελευταίες δεκαετίες το Κατάρ. Δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι Κατάρ και ΗΑΕ καλούνται να παίξουν σημαντικό ρόλο στις ενδοπαλαιστινιακές πολιτικές ισορροπίες, οι οποίες, μετά από την ανακοίνωση του Σχεδίου Τραμπ, αλλά και ειδικότερα, μετά την προσέγγιση Ισραήλ-ΗΑΕ , έχουν οξυνθεί ιδιαίτερα, δίνοντας την εντύπωση ότι ”όλοι είναι εναντίον όλων” ενόψει της φυσικής φθοράς του Προέδρου Αμπάς, περί της οποίας ουδείς τολμά να μιλήσει ανοιχτά..
Εν κατακλείδι, και με δεδομένη την αμερικανική παρέμβαση, το Ισραήλ δεν πρόκειται να εκπλαγεί από την αναβάθμιση της στρατιωτικής μηχανής των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων - ούτε και τα Εμιράτα θα επιμείνουν να ικανοποιηθούν στο έπακρον, μιας και η εξωτερική τους πολιτική έχει αποδείξει τα τελευταία χρόνια ότι γνωρίζει τα όριά της, τα οποία, ούτως ή άλλως, δεν δύναται η ίδια να τα καθορίζει.
Όσο για το πότε η πρεσβεία των ΗΑΕ θα αρχίσει να λειτουργεί στο Τελ Αβίβ - αυτό θα θεωρηθεί έκπληξη να ανακοινωθεί με το πέρας των σημερινών συναντήσεων στο Αμπού Ντάμπι.
Το πρώτο ζητούμενο είναι πότε τελικά θα πραγματοποιηθεί η πανηγυρική υπογραφή των μνημονίων συναντίληψης Ισραήλ-ΗΑΕ στον Λευκό Οίκο. Εάν τελικά η ημερομηνία της συγκεκριμένης τελετής ανακοινωθεί , εκτιμάται ότι αυτό θα είναι η βασική ένδειξη ότι εν τέλει το ζήτημα της πώλησης των F-35 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα έχει επιλυθεί - με ένα νέο κεφάλαιο να ανοίγει για τις μεσανατολικές ισορροπίες.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός 971 που επέλεξε η Ελ-Αλ για την πρώτη της απ’ευθείας πτήση στο Αμπού Ντάμπι δεν είναι τυχαίος. Είναι ο τηλεφωνικός κωδικός των ΗΑΕ, που άνοιξαν την τηλεφωνική τους σύνδεση με το Ισραήλ προ ημερών.
Στο αεροσκάφος της Ελ-Αλ ζωγραφίστηκε η λέξη ”Ειρήνη” στα εβραϊκά, στα αραβικά και στα αγγλικά, ειδικά για τη συγκεκριμένη πτήση.
Και δεν αποκλείεται, το γεγονός ότι πρόκειται για το αεροσκάφος που ονομάζεται ”Κιριάτ Γκατ” - που είναι το όνομα μίας ισραηλινή πόλης του Νοτίου Ισραήλ, οι πρώτοι κάτοικοι της οποίας ήταν Εβραίοι που εγκαταστάθηκαν στη χώρα ερχόμενοι από το Μαρόκο στις αρχές της δεκαετίας του 1950 - να υπονοεί ότι ίσως το Μαρόκο να αποτελέσει τελικά την ”άλλη αραβική χώρα” που θα ακολουθήσει το παράδειγμα των Εμιράτων.
Η πιθανότητα της ”μαροκινής λύσης” δεν πρέπει να θεωρείται εξωπραγματική, λαμβάνοντας υπ’όψιν τα εξής δεδομένα: Κατά την πρόσφατη σειρά συναντήσεων του Αμερικανού ΥΠΕΞ, Μάικ Πομπέο στις χώρες της περιοχής, αφ’ ενός η κυβέρνηση του Σουδάν απέκλεισε να ακολουθήσει το παράδειγμα των Εμιράτων (με την πρόφαση ότι η παρούσα κυβέρνηση της χώρας είναι μεταβατική και δεν έχει την αρμοδιότητα να λάβει μια τέτοια απόφαση), αφ′ ετέρου ο Σουλτάνος του Ομάν φέρεται ”ιδιαίτερα απασχολημένος” με αυτό που ονοματίζει ως ”δομική αναδιάρθρωση της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων” (προβαίνοντας σε ευρύτατο ανασχηματισμό της κυβέρνησής του, τοποθετώντας σε θέσεις-κλειδιά άτομα που δεν ανήκουν στο οικογενειακό περιβάλλον του πάλαι ποτέ Σουλτάνου Καμπούς), ενώ ο βασιλικός οίκος του Μπαχρέιν ακόμα δεν έχει καταφέρει να αποκωδικοποιήσει τις διαθέσεις της σιιτικής-φιλοϊρανικής πλειοψηφίας των υπηκόων του, και τείνει να μην επιθυμεί να αναζωπυρώσει εμφύλια πάθη.
Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και το δρομολόγιο που θα ακολουθήσει η πτήση 971 της Ελ-Αλ, κατευθυνόμενη προς το Αμπού Ντάμπι: Άραγε, αυτή τη φορά, η Σαουδική Αραβία θα επιδείξει ανοχή στο ισραηλινό αεροσκάφος, επιτρέποντάς του να πετάξει από τον σαουδαραβικό εναέριο χώρο; Εάν το Ριάντ θα επιτρέψει κάτι τέτοιο, θα είναι η δεύτερη φορά που πολιτικό αεροπλάνο, κατευθυνόμενο προς το Ισραήλ, θα επικοινωνήσει με τους σαουδαραβικούς πύργους ελέγχου. Αυτό συνέβη για πρώτη φορά στις 22 Μαρτίου 2018, όταν αεροσκάφος της Air India με προορισμό το Τελ Αβίβ, έλαβε άδεια να πετάξει πάνω από την Σαουδική Αραβία - γεγονός που αργότερα, η κυβέρνηση του Ριάντ απέφυγε επιμελώς να σχολιάσει. Ήδη από την ισραηλινή Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, ανακοινώθηκε ότι έχει ήδη υποβάλει επίσημο αίτημα προς την αντίστοιχη σαουδαραβική υπηρεσία, να χορηγήσει σχετική άδεια για την συγκεκριμένη πτήση Τελ Αβίβ -Αμπού Ντάμπι. Θα έχει ενδιαφέρον εάν τελικά αυτή η άδεια θα χορηγηθεί ή όχι - και ποια σχόλια θα προκαλέσει τις επόμενες μέρες.
Στη φωτογραφία απεικονίζεται το αεροσκάφος ”Κυριάτ Γκατ” της Ελ-Αλ , που πρόκειται να πραγματοποιήσει την πτήση 971 Τελ Αβίβ-Ντουμπάι.
Γαβριήλ Χαρίτος 31.8.2020