Το «παράδοξο» του Προϋπολογισμού 2026: Περισσότερα έσοδα ΦΠΑ με χαμηλότερο πληθωρισμό και ασθενή κατανάλωση
Σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αναμένεται να αυξηθεί αισθητά, χάρη στις επικείμενες αυξήσεις μισθών στο Δημόσιο από τον Απρίλιο, στη νέα αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού στον ιδιωτικό τομέα και στις αυξήσεις των συντάξεων χωρίς συμψηφισμό της «προσωπικής διαφοράς».
Μία σαφής αντίφαση αναδεικνύεται στο προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού για το 2026, το οποίο προβλέπει αύξηση των εσόδων από τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ), παρά την ταυτόχρονη επιβράδυνση της ιδιωτικής κατανάλωσης και του πληθωρισμού.
Ειδικότερα, τα έσοδα από ΦΠΑ αναμένεται να φτάσουν τα 29,13 δισ. ευρώ, έναντι 27,53 δισ. ευρώ το 2025, σημειώνοντας άνοδο 5,8%, σε μια περίοδο που η ιδιωτική κατανάλωση εκτιμάται ότι θα αυξηθεί με χαμηλότερο ρυθμό - από 1,9% το 2025 σε 1,7% το 2026- και ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί στο 2,2% από 2,6% εφέτος.
Η απόκλιση αυτή επιχειρείται να εξηγηθεί μέσα από τη μεταβολή της σύνθεσης των δαπανών και την ενίσχυση των ονομαστικών εισοδημάτων, τα οποία, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, θα κατευθυνθούν σε ακριβότερα αγαθά και υπηρεσίες με υψηλότερους συντελεστές ΦΠΑ. Ωστόσο, η εκτίμηση αυτή προϋποθέτει διατήρηση της απασχόλησης και της αγοραστικής δύναμης, στοιχεία που μπορεί να επηρεαστούν από εξωτερικές οικονομικές πιέσεις.
Σύμφωνα με το προσχέδιο, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αναμένεται να αυξηθεί αισθητά, χάρη στις επικείμενες αυξήσεις μισθών στο Δημόσιο από τον Απρίλιο, στη νέα αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού στον ιδιωτικό τομέα και στις αυξήσεις των συντάξεων χωρίς συμψηφισμό της «προσωπικής διαφοράς». Αυτές οι παρεμβάσεις, εφόσον υλοποιηθούν στον προβλεπόμενο χρόνο και εύρος, θα ενισχύσουν το εισόδημα εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών. Παραμένει, ωστόσο, το ερώτημα αν η αύξηση αυτή θα διοχετευθεί πράγματι στην κατανάλωση ή αν θα κατευθυνθεί σε αποταμίευση, λόγω των συνεχιζόμενων αβεβαιοτήτων.
Η μετατόπιση της κατανάλωσης προς προϊόντα και υπηρεσίες με υψηλότερους συντελεστές ΦΠΑ (13% και 24%) αναμένεται να ενισχύσει τα έσοδα, ενώ η τουριστική δραστηριότητα προβλέπεται να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα. Οι εισπράξεις από τον τουρισμό εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά 6,5% το 2026, μετά τη δυναμική ανάκαμψη του 2025, προσφέροντας σημαντική ώθηση στα δημόσια ταμεία. Ωστόσο, η επίτευξη αυτής της πρόβλεψης εξαρτάται από διεθνείς εξελίξεις, γεωπολιτικές συνθήκες και τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.
Ανάλογες προσδοκίες υπάρχουν και για τις μεταφορές, όπου η αυξημένη κινητικότητα - τόσο τουριστική όσο και εσωτερική - μπορεί να τονώσει τα έσοδα από εισιτήρια και υπηρεσίες logistics. Παράλληλα, η συνεχιζόμενη ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου διευρύνει τη φορολογική βάση, αν και η διατήρηση του ρυθμού αύξησης των online αγορών εξαρτάται από το διαθέσιμο εισόδημα και τις συνθήκες της αγοράς.
Τέλος, το υπουργείο Οικονομικών αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης ως βασικό παράγοντα ενίσχυσης των εσόδων. Η καθολική εφαρμογή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης, η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS και η χρήση των ηλεκτρονικών βιβλίων μέσω της πλατφόρμας myDATA έχουν συμβάλει σημαντικά στον περιορισμό της φοροδιαφυγής και στη διαφάνεια των συναλλαγών. Παρ’ όλα αυτά, τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει ακόμη περιθώριο βελτίωσης, καθώς το ποσοστό των εμπρόθεσμων πληρωμών ΦΠΑ ανέρχεται σήμερα μόλις στο 81,5%.
