Νέο κληρονομικό δίκαιο: Ανατροπές σε διαθήκες, περιουσίες και δικαιώματα συντρόφων
Η μεταρρύθμιση, η οποία αναμένεται να τεθεί σε ισχύ από τις 16 Σεπτεμβρίου 2026, έρχεται να ανανεώσει ένα νομικό καθεστώς δεκαετιών.
Ένα νομοσχέδιο που αναμένεται να αλλάξει ριζικά όσα γνωρίζαμε για τις κληρονομιές ετοιμάζεται να καταθέσει το υπουργείο Δικαιοσύνης, εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή στο κληρονομικό δίκαιο.
Με στόχο τον εκσυγχρονισμό, τη διαφάνεια και την προστασία των πολιτών, το σχέδιο νόμου εισάγει για πρώτη φορά θεσμούς όπως η «κληρονομική σύμβαση» και προβλέπει αυστηρότερους κανόνες για τις ιδιόγραφες διαθήκες, τα περιουσιακά στοιχεία και τα χρέη των αποβιωσάντων. Το νέο πλαίσιο φιλοδοξεί να καταστήσει τις διαδικασίες πιο καθαρές και δίκαιες, μειώνοντας τις δικαστικές διαμάχες που ταλανίζουν χιλιάδες οικογένειες.
Η μεταρρύθμιση, η οποία αναμένεται να τεθεί σε ισχύ από τις 16 Σεπτεμβρίου 2026, έρχεται να ανανεώσει ένα νομικό καθεστώς δεκαετιών. Στον πυρήνα της βρίσκεται η προσαρμογή στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες: η αναγνώριση των συντρόφων σε ελεύθερη συμβίωση, η κατοχύρωση δικαιωμάτων σε όσους φρόντιζαν τον διαθέτη στα τελευταία του χρόνια και η πρόβλεψη για πιο ευέλικτη διαχείριση της περιουσίας. Για πρώτη φορά εισάγεται η «κληρονομική σύμβαση», μια συμφωνία εν ζωή μεταξύ διαθέτη και κληρονόμων που θα συντάσσεται ενώπιον συμβολαιογράφου και θα ρυθμίζει με σαφήνεια τη μελλοντική διανομή της περιουσίας, ακόμη και με αντάλλαγμα.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις ιδιόγραφες διαθήκες, οι οποίες διατηρούνται αλλά αποκτούν αυστηρότερες δικλίδες ασφαλείας. Αν η δημοσίευσή τους καθυστερήσει πάνω από δύο χρόνια, θα απαιτείται υποχρεωτικά δικαστική επικύρωση, ενώ σε περιπτώσεις που ο κληρονόμος δεν είναι συγγενής, θα προβλέπεται γραφολογική πραγματογνωμοσύνη και συμμετοχή του Δημοσίου στη διαδικασία. Ενισχύονται επίσης οι κανόνες για διαθήκες που συντάσσονται σε νοσοκομεία ή γηροκομεία, οι οποίες ακυρώνονται εφόσον ευνοούν προσωπικό ή φορείς των ιδρυμάτων, προκειμένου να αποτραπούν φαινόμενα εκμετάλλευσης.
Το νέο πλαίσιο φέρνει αλλαγές και στη λεγόμενη «νόμιμη μοίρα». Αν και τα ποσοστά των παιδιών και του συζύγου παραμένουν ίδια, προβλέπεται πλέον η δυνατότητα να λαμβάνεται η νόμιμη μοίρα σε χρήμα αντί για μερίδιο της περιουσίας, ώστε να αποφεύγεται ο κατακερματισμός επιχειρήσεων και ακινήτων. Παράλληλα, θεσπίζεται δικαίωμα ενός έτους χρήσης της κατοικίας για τον σύντροφο που ζούσε με τον κληρονομούμενο χωρίς γάμο, ενώ όσοι φρόντιζαν τον διαθέτη χωρίς αμοιβή θα δικαιούνται μέρος της περιουσίας ανάλογα με την προσφορά τους.
