Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2026: Πρωτογενές πλεόνασμα 2,8% το 2026 - Το χρέος στο 137,6% ΑΕΠ
Κεντρικός άξονας της κυβερνητικής πολιτικής για το 2026 είναι η ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος, ιδίως για τη μεσαία τάξη, τις οικογένειες με παιδιά και τους νέους, μέσω αναμόρφωσης της φορολογικής κλίμακας και στοχευμένων μεταρρυθμίσεων.
Κατατέθηκε σήμερα στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2026, δίνοντας το στίγμα της δημοσιονομικής πολιτικής.
Σύμφωνα με τις βασικές παραμέτρους, το πρωτογενές αποτέλεσμα του κρατικού προϋπολογισμού αναμένεται να διαμορφωθεί στο 3,6% του ΑΕΠ για το 2025 και στο 2,8% για το 2026, ενώ το συνολικό αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται στο 0,6% του ΑΕΠ για το 2025 και στο -0,1% για το 2026. Στο ίδιο πλαίσιο, το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα συνεχίσει να αποκλιμακώνεται για έκτο συνεχόμενο έτος με τον ταχύτερο ρυθμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υποχωρώντας κάτω από το όριο του 140% και συγκεκριμένα στο 137,6%, το χαμηλότερο επίπεδο από το 2010.
Κεντρικός άξονας της κυβερνητικής πολιτικής για το 2026 είναι η ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος, ιδίως για τη μεσαία τάξη, τις οικογένειες με παιδιά και τους νέους, μέσω αναμόρφωσης της φορολογικής κλίμακας και στοχευμένων μεταρρυθμίσεων. Η νέα κλίμακα μειώνει κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες τους συντελεστές για εισοδήματα από 10.000 έως 40.000 ευρώ: ο φόρος στο κλιμάκιο 10.000–20.000 ευρώ υποχωρεί από 22% σε 20%, στο κλιμάκιο 20.000–30.000 από 28% σε 26% και στο 30.000–40.000 από 36% σε 34%. Παράλληλα εισάγεται ενδιάμεσος συντελεστής 39% για τα εισοδήματα 40.000–60.000 ευρώ. Για νοικοκυριά με παιδιά θεσπίζονται πρόσθετες ελαφρύνσεις: στο κλιμάκιο 10.000–20.000 ευρώ ο συντελεστής μειώνεται σε 18% για ένα παιδί, 16% για δύο και 9% για τρία, ενώ για οικογένειες με τέσσερα ή περισσότερα παιδιά ο φόρος μέχρι τις 20.000 ευρώ μηδενίζεται. Στο κλιμάκιο 20.000–30.000 ευρώ ο βασικός συντελεστής 26% μειώνεται κατά δύο μονάδες ανά παιδί, ανεξαρτήτως αριθμού τέκνων. Προβλέπεται ακόμη πλήρης απαλλαγή από τον φόρο για εισοδήματα έως 20.000 ευρώ για νέους έως 25 ετών και συντελεστής 9% στο κλιμάκιο 10.000–20.000 ευρώ για νέους 26–30 ετών. Το δημοσιονομικό κόστος της μεταρρύθμισης υπολογίζεται σε 1,2 δισ. ευρώ για το 2026 και 1,6 δισ. ευρώ για το 2027, με εκτιμώμενο όφελος για περίπου τέσσερα εκατομμύρια φορολογούμενους.
Σημαντικές παρεμβάσεις δρομολογούνται και στη συνταξιοδοτική δαπάνη. Μετά τις αυξήσεις του 2025, που ανήλθαν σε 2,4% με κόστος 474 εκατ. ευρώ και συνοδεύτηκαν από αναπροσαρμογές στην Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων, απαλλαγές δαπανών φαρμάκων για χαμηλοσυνταξιούχους και την καθιέρωση ετήσιας ενίσχυσης 250 ευρώ κάθε Νοέμβριο για ευάλωτες ομάδες, από το 2026 προβλέπεται επιπλέον αύξηση των συντάξεων βάσει πληθωρισμού και ΑΕΠ. Καταργείται ο συνυπολογισμός της προσαύξησης των εργαζόμενων συνταξιούχων στον υπολογισμό της ΕΑΣ, ενώ από τον Ιανουάριο 2026 δεν θα συμψηφίζεται το 50% της αύξησης με την προσωπική διαφορά, με πλήρη κατάργηση του συμψηφισμού από τον Ιανουάριο 2027. Το μέτρο εκτιμάται ότι θα ωφελήσει άμεσα περίπου 671.000 συνταξιούχους, με το συνολικό κόστος για το 2026 να ανέρχεται σε 629 εκατ. ευρώ.
Στο σκέλος των μισθολογικών παρεμβάσεων στο Δημόσιο, ο κανόνας ετήσιας οριζόντιας αύξησης συνδέεται με τον κατώτατο μισθό, ενώ από τον Απρίλιο 2026 θα εφαρμοστεί νέα αύξηση με εκτιμώμενο κόστος 358 εκατ. ευρώ.
Προβλέπεται αναμόρφωση μισθολογίων σε Ένοπλες Δυνάμεις και Σώματα Ασφαλείας, αυξήσεις σε αποζημιώσεις και επιδόματα στο Υπουργείο Εξωτερικών, μισθολογική αναγνώριση για αποφοίτους πενταετών σπουδών και αφορολόγητο για το επίδομα βιβλιοθήκης μελών ΔΕΠ και ερευνητών. Το συνολικό πακέτο για το 2026 ανέρχεται σε 613 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, ο κατώτατος μισθός στον ιδιωτικό τομέα θα αυξάνεται περαιτέρω τον Απρίλιο 2026, με στόχο να φθάσει τα 950 ευρώ τον Απρίλιο 2027 από τα 880 ευρώ σήμερα, εξέλιξη που επηρεάζει μια σειρά επιδομάτων και αμοιβών.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στο στεγαστικό, με μέτρα που συνεχίζουν και επεκτείνουν το μίγμα του 2025. Για το 2026 παρατείνεται η τριετής φοροαπαλλαγή για κενά ακίνητα που διατίθενται σε μακροχρόνια μίσθωση με διευρυμένο πεδίο εφαρμογής, θεσπίζεται ενδιάμεσος συντελεστής 25% για εισόδημα από μισθώματα 12.000–24.000 ευρώ που εκτιμάται ότι ωφελεί 161.000 ιδιοκτήτες, επεκτείνεται έως τέλους 2026 η αναστολή ΦΠΑ στις νέες οικοδομές και παρατείνεται η έκπτωση φόρου για δαπάνες ενεργειακής και λειτουργικής αναβάθμισης κτηρίων. Διατηρείται ο περιορισμός νέων βραχυχρόνιων μισθώσεων στα τρία πρώτα δημοτικά διαμερίσματα της Αθήνας και εισάγεται νέο πλαίσιο κοινωνικής αντιπαροχής για αξιοποίηση δημόσιας περιουσίας σε σύγχρονες κοινωνικές κατοικίες. Στο ίδιο πνεύμα, ο ΕΝΦΙΑ για κύριες κατοικίες σε οικισμούς έως 1.500 κατοίκους μειώνεται κατά 50% από το 2026 και καταργείται πλήρως από το 2027 – ρύθμιση που αφορά περίπου ένα εκατομμύριο ακίνητα σε 12.720 οικισμούς, με ετήσιο κόστος περί τα 75 εκατ. ευρώ.
Για την περιφερειακή συνοχή, από την 1η Ιανουαρίου 2026 μειώνεται κατά 30% ο ΦΠΑ στα νησιά της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, στη Σαμοθράκη και στα Δωδεκάνησα με πληθυσμό έως 20.000 κατοίκους, με εκτιμώμενο κόστος 25 εκατ. ευρώ ετησίως. Παράλληλα, αναμορφώνονται τα τεκμήρια διαβίωσης με στόχο τη μείωση της επιβάρυνσης για περίπου 477.000 φορολογούμενους: μειώνονται κατά 30%–35% οι αντικειμενικές δαπάνες για κατοικίες, η τεκμαρτή δαπάνη για αυτοκίνητα μετά την 1η Νοεμβρίου 2010 θα προσδιορίζεται με βάση τις εκπομπές CO₂ και όχι τα κυβικά, περιορίζεται το τεκμήριο για νεότερα σκάφη και εξαιρούνται από την ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη τα εξαρτώμενα τέκνα με ίδιο εισόδημα.
Στο μέτωπο των επενδύσεων, αυξάνεται μόνιμα από το 2025 το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 500 εκατ. ευρώ, διαμορφούμενο σε 3,3 δισ. ευρώ το 2026, ενώ ενεργοποιούνται στοχευμένες δράσεις μέσω ΕΣΠΑ και Ταμείου Ανάκαμψης για ενίσχυση ανταγωνιστικότητας ΜμΕ, αυτοαπασχόλησης πτυχιούχων και κλάδων με εμπορικό έλλειμμα. Προβλέπεται χρηματοδότηση για ψηφιακές τεχνολογίες, βιοτεχνολογία και πράσινες εφαρμογές, ενίσχυση του InvestEU ώστε να κινητοποιηθούν δάνεια 3,6 δισ. ευρώ, επέκταση του ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ, καθώς και νέα χρηματοδοτικά εργαλεία όπως Ταμείο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας, Ταμείο Εγγυοδοσίας DeLFI Plus και Patent Fund. Κομβική είναι η θέσπιση υπερεκπτώσεων 100% για επενδυτικές δαπάνες σε στρατηγικούς τομείς όπως άμυνα, κατασκευή οχημάτων και αεροσκαφών την περίοδο 2026–2028, με συνολική φορολογική έκπτωση 150 εκατ. ευρώ.
Πέραν των ανωτέρω, το 2026 φέρνει κατάργηση του τέλους 10% στη συνδρομητική τηλεόραση, διεύρυνση των εξαιρέσεων από το ελάχιστο εισόδημα για νέες μητέρες ελεύθερες επαγγελματίες και για επαγγελματίες σε μικρούς οικισμούς, αύξηση της αποζημίωσης των οπλιτών, σύσταση Ταμείου Καινοτομίας Φαρμάκων για ταχύτερη πρόσβαση σε νέες θεραπείες και φοροαπαλλαγές για ιδρύματα και κληροδοτήματα. Ιδιαίτερης σημασίας είναι και η επέκταση του προγράμματος ανακαίνισης σχολείων «Μαριέττα Γιαννάκου», με επιπλέον 300 εκατ. ευρώ δωρεά από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, ανεβάζοντας τον συνολικό προϋπολογισμό στα 650 εκατ. ευρώ για την αναβάθμιση άνω των 2.500 σχολικών μονάδων.
Το συνολικό κόστος των νέων μέτρων για το 2026 ανέρχεται σε 1,76 δισ. ευρώ, με το οικονομικό επιτελείο να επιμένει ότι οι παρεμβάσεις εντάσσονται στους συμφωνημένους δημοσιονομικούς στόχους. Το στοίχημα της επόμενης χρονιάς θα είναι η ισορροπία ανάμεσα στη στήριξη του διαθέσιμου εισοδήματος και τη διατήρηση της αξιοπιστίας της χώρας στις αγορές, με την αποκλιμάκωση του χρέους να αποτελεί κρίσιμο δείκτη σταθερότητας και οι διαρθρωτικές αλλαγές να στοχεύουν σε διατηρήσιμη ανάπτυξη με κοινωνικό πρόσημο.
