Παραδοχή της Κομισιόν ότι ευρωπαϊκά κονδύλια κατέληξαν σε εταιρείες εμπορίας παράνομων spyware
Γνωστές εταιρείες παραγωγής κατασκοπευτικών λογισμικών, όπως οι Intellexa, Cy4Gate, Verint και Cognyte, έχουν βρεθεί στο επίκεντρο διεθνών ερευνών για την εμπλοκή τους σε παράνομες παρακολουθήσεις δημοσιογράφων, ακτιβιστών και πολιτικών προσώπων τόσο εντός της ΕΕ όσο και σε τρίτες χώρες με βαρύ ιστορικό παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε για πρώτη φορά ότι ευρωπαϊκά κονδύλια κατέληξαν σε εταιρείες που σχετίζονται με την ανάπτυξη και εξαγωγή κατασκοπευτικού λογισμικού.
Η παραδοχή περιλαμβάνεται σε γραπτές απαντήσεις προς την Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έπειτα από ερωτήματα 39 Ευρωβουλευτών που προέκυψαν μετά από δημοσιογραφικές αποκαλύψεις για χρηματοδότηση εταιρειών συνδεδεμένων με spyware.
Οι αποκαλύψεις αφορούσαν γνωστές εταιρείες παραγωγής κατασκοπευτικών λογισμικών, όπως οι Intellexa, Cy4Gate, Verint και Cognyte - εταιρείες που έχουν βρεθεί στο επίκεντρο διεθνών ερευνών για την εμπλοκή τους σε παράνομες παρακολουθήσεις δημοσιογράφων, ακτιβιστών και πολιτικών προσώπων τόσο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και σε τρίτες χώρες με βαρύ ιστορικό παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι ευρωβουλευτές ζήτησαν εξηγήσεις για το πώς εγκρίθηκε δημόσια χρηματοδότηση σε τέτοιους φορείς και ποιες ασφαλιστικές δικλείδες εφαρμόστηκαν.
Στις απαντήσεις της, η Επιτροπή επιβεβαιώνει ότι οι συμβάσεις που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ οφείλουν να συμμορφώνονται πλήρως με το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο και τις θεμελιώδεις αξίες της Ένωσης. Τονίζει ότι διαθέτει μηχανισμούς αποκλεισμού για οργανισμούς που αποδεικνύεται ότι εμπλέκονται σε παραβιάσεις ή ανήθικες πρακτικές. Μάλιστα, υπενθυμίζει ότι ο επικαιροποιημένος Δημοσιονομικός Κανονισμός επεκτείνει τα κριτήρια αποκλεισμού ώστε να καλύπτουν και παραβιάσεις των αξιών της ΕΕ.
Ωστόσο, η Κομισιόν υπεραμύνεται των διαδικασιών αξιολόγησης των αιτήσεων χρηματοδότησης, επισημαίνοντας ότι τα έργα εγκρίνονται μέσω ανοικτών προσκλήσεων και αξιολογούνται με αυστηρά κριτήρια επιλεξιμότητας. Υπογραμμίζει ότι οι δικαιούχοι υποχρεώνονται να δηλώσουν εγγράφως πως τηρούν τις ευρωπαϊκές αξίες και ότι το λογισμικό επιτήρησης δεν είναι από τη φύση του παράνομο, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για νόμιμους σκοπούς όπως κυβερνοάμυνα, αντιμετώπιση εγκληματικών δικτύων και δοκιμές ασφάλειας κρίσιμων υποδομών.
Παράλληλα, επιβεβαιώνει ότι οι επίμαχες εταιρείες συμμετείχαν σε έργα χρηματοδοτούμενα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, το πρόγραμμα Βιομηχανικής Ανάπτυξης Άμυνας, την «Ψηφιακή Ευρώπη», το Horizon 2020 και άλλες γραμμές χρηματοδότησης. Προσθέτει ότι τα στοιχεία για τις επιχορηγήσεις είναι διαθέσιμα στη δημόσια ευρωπαϊκή πλατφόρμα διαφάνειας και ότι μη επιλέξιμες δαπάνες απορρίπτονται.
Όταν ρωτήθηκε εάν σκοπεύει να πραγματοποιήσει δημόσια και αναδρομική εξέταση όλων των χρηματοδοτήσεων προς εταιρείες του χώρου της παρακολούθησης από το 2015, η Επιτροπή δεν δεσμεύτηκε για κάποιο νέο μηχανισμό ελέγχου, υποστηρίζοντας ότι η ήδη υπάρχουσα διαφάνεια είναι επαρκής και ότι τα εργαλεία εποπτείας λειτουργούν αποτελεσματικά.
Σε σχέση με τις συστάσεις της ειδικής εξεταστικής επιτροπής PEGA, η οποία είχε ζητήσει αυστηρότερο πλαίσιο εποπτείας και αποκλεισμού εταιρειών spyware, η Επιτροπή απάντησε ότι παρακολουθεί στενά τη νομοθετική και πολιτική εξέλιξη του θέματος. Επικαλέστηκε σειρά νομοθετημάτων που βρίσκονται ήδη σε ισχύ ή προχωρούν, όπως ο Ευρωπαϊκός Νόμος για την Ελευθερία των ΜΜΕ, η οδηγία για την e-Privacy, ο νέος κανονισμός για την κυβερνοανθεκτικότητα και το καθεστώς ελέγχου εξαγωγών τεχνολογιών διπλής χρήσης.
Η Κομισιόν ανέφερε ότι διαθέτει αρμοδιότητα να αποκλείει εταιρείες από ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για έως πέντε χρόνια σε περιπτώσεις απάτης, διαφθοράς, συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση ή σοβαρής επαγγελματικής παράβασης. Την ίδια ώρα, υπογράμμισε ότι τα κράτη-μέλη έχουν την ευθύνη να διασφαλίζουν την τήρηση του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων κατά τη διαχείριση των κονδυλίων και ότι η Επιτροπή μπορεί να παρέμβει όταν εντοπίζονται παραβιάσεις.
Οι απαντήσεις ωστόσο της Κομισιόν δεν έπεισαν του ευρωβουλευτές που επιμένουν ότι απαιτούνται πιο ισχυροί και προληπτικοί μηχανισμοί ελέγχου.
