Η ευρωπαϊκή στροφή, οι ΗΠΑ και οι ελληνικές ισορροπίες απέναντι στην Κίνα – Το ορόσημο της 3ης Δεκεμβρίου
Η Αθήνα, που εδώ και 17 χρόνια συνυπάρχει χωρίς σοβαρές τριβές με την Cosco στον Πειραιά, ξεκαθαρίζει ότι όσα έχουν συμφωνηθεί στον ΟΛΠ δεν πρόκειται να αλλάξουν.
Την ώρα που το μισό υπουργικό συμβούλιο επιδίδεται σε έναν άτυπο αγώνα δρόμου για μια φωτογραφία με τη νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ, Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, οι δημόσιες αιχμές ανάμεσα στους πρεσβείες ΗΠΑ και Κίνας για τον ΟΛΠ έρχονται να υπενθυμίσουν πως η γεωπολιτική αντιπαράθεση των δύο υπερδυνάμεων «αγγίζει» άμεσα και την Ελλάδα. Η αντιπαράθεση αυτή συμπίπτει με μια ευρύτερη στροφή της ΕΕ απέναντι στις κινεζικές επενδύσεις, δημιουργώντας ένα σύνθετο πλαίσιο ισορροπιών.
Η Αθήνα, που εδώ και 17 χρόνια συνυπάρχει χωρίς σοβαρές τριβές με την Cosco στον Πειραιά, ξεκαθαρίζει ότι όσα έχουν συμφωνηθεί στον ΟΛΠ δεν πρόκειται να αλλάξουν. Η κυβέρνηση, παρά τη σαφή αναβάθμιση της στρατηγικής σχέσης με τις ΗΠΑ και παρότι νέες συνεργασίες με την Κίνα δεν αποτελούν προτεραιότητα, δεν εξετάζει καμία κίνηση που θα προκαλούσε ρήξη στις σχέσεις με το Πεκίνο. «Τα συμπεφωνημένα θα τηρηθούν» είναι το μήνυμα που εκπέμπεται.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η αλλαγή στάσης απέναντι στην Κίνα αποκρυσταλλώνεται στη νέα «οικονομική στρατηγική ασφάλειας» που η Κομισιόν θα παρουσιάσει στις 3 Δεκεμβρίου. Η πρωτοβουλία αυτή στοχεύει στην αντιμετώπιση των αυξανόμενων γεωπολιτικών προκλήσεων, από τους κινεζικούς περιορισμούς σε κρίσιμα ορυκτά έως την επιθετική εμπορική πολιτική των ΗΠΑ. Στο επίκεντρο βρίσκεται η εξάρτηση της Ευρώπης από κινεζικά προϊόντα και οι πιέσεις που δέχονται ευρωπαϊκές επιχειρήσεις από επιδοτούμενες κινεζικές εισαγωγές.
Κρίσιμο ρόλο σε αυτή την ευρωπαϊκή στροφή διαδραματίζει η Γερμανία, η οποία εγκαταλείπει σταδιακά την παραδοσιακά ήπια στάση της απέναντι στο Πεκίνο.
Την αλλαγή πορείας πυροδοτεί και το εμπορικό πλήγμα που δέχεται η Ευρώπη: το εμπορικό έλλειμμα της ΕΕ με την Κίνα έχει εκτοξευθεί κατά 60% από το 2019, ενώ η Γερμανία έχει πλέον περάσει από πλεόνασμα σε αυξανόμενο έλλειμμα. Σε αυτό το περιβάλλον, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν τον Οκτώβριο να αξιοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα εργαλεία για την αντιμετώπιση αθέμιτων πρακτικών, συμπεριλαμβανομένης της επίσπευσης της κατάργησης του αφορολόγητου για μικροδέματα — ένα μέτρο που στοχεύει εμμέσως αλλά ξεκάθαρα τις μαζικές κινεζικές εισαγωγές.
Το νέο ευρωπαϊκό δόγμα αναμένεται να επικεντρωθεί στους ελέγχους εξαγωγών, στην επιτήρηση ξένων επενδύσεων και στον περιορισμό επιδοτήσεων εντός της ΕΕ. Το δυνατότερο όπλο της Ευρώπης, ο «Μηχανισμός Κατά της Οικονομικής Εξαναγκασμού», μπορεί να ενεργοποιηθεί για περιορισμούς σε εισαγωγές, εξαγωγές ή επενδύσεις όταν τρίτες χώρες ασκούν πιέσεις — ένα εργαλείο που μέχρι σήμερα έμενε αναξιοποίητο λόγω έλλειψης ενότητας. Η πιο αποφασιστική γερμανική στάση ενδέχεται να λειτουργήσει ως καταλύτης.
Ωστόσο, η ευρωπαϊκή συνοχή κάθε άλλο παρά δεδομένη είναι. Την ώρα που το Βερολίνο υιοθετεί πιο σκληρή γραμμή, η Μαδρίτη φαίνεται να ανοίγει τον δρόμο σε κινεζικές επενδύσεις στους τομείς της ενέργειας, των μπαταριών και της εξόρυξης.
Στις Βρυξέλλες αναγνωρίζουν ότι η αποτελεσματικότητα των νέων εργαλείων θα εξαρτηθεί αποκλειστικά από την ενότητα των «27». Όπως υπογραμμίζουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, το Πεκίνο αξιοποιεί συστηματικά τις διαφορετικές εθνικές προσεγγίσεις. Και σε μια εποχή όπου ο οικονομικός ανταγωνισμός μετατρέπεται σε μοχλό διεθνούς πίεσης, η ΕΕ καλείται να εμφανιστεί ενωμένη, αποφασισμένη και ικανή να υπερασπιστεί τα στρατηγικά της συμφέροντα.
