Ένα τοπίο είναι μια ψυχική κατάσταση (της Παρθένας Τσοκτουρίδου)
Παρατηρώντας με θαυμασμό και έκπληξη τις προσωπικές τους δημιουργίες, οι ψυχικές μου λειτουργίες τις ερμήνευαν πάντα με βάση την ανάλυση του πνεύματος και της καρδιάς του καλλιτέχνη και οφείλω να τονίσω πως με διέκρινε ιδιαίτερη ευαισθησία, ειδικά στο τεχνικό μέρος της μελέτης των έργων, σ' ένα θέμα που πιστεύω πως είναι από τα πιο αγαπημένα των ζωγράφων, το τοπίο.
Η πολυπλοκότητα των θεμάτων της φύσης, η αφθονία, ή έκφραση, η ισορροπία κι η ωραιότητα τους ήταν τα στοιχεία εκείνα του ενδιαφέροντος μου, τα οποία μ' έκαναν να ξεφεύγω από τη μονοτονία και την πλήξη της καθημερινότητας που είχε η φύση γύρω μου έχοντας μια άλλη οπτική διάσταση των στοιχείων ενός τοπίου, το οποίο φάνταζε σε μένα μαγικό, επιβλητικό και -γιατί όχι;- παιχνιδιάρικο, ανάμεσα στα φώτα και τις σκιές με τα άπειρα χρώματα και τους μεγαλοπρεπείς κυματισμούς του.
Θαύμαζα τις ωραίες διαβαθμίσεις των έντονων χρωματικών τόνων, ειδικά εκείνες που ήταν επηρεασμένες από φυσήματα ανέμων και κινήσεις δέντρων. Ήταν πραγματικά εκπληκτικές οι ρωμαλέες, θα έλεγα, εκείνες επιδόσεις των τοπίων και μεγάλες οι αξίες ενός τοπίου, το οποίο έδειχνε βάθος, όγκο, φωτισμό, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες του θέματος, οι οποίες απαιτούν και κανόνες απαράβατους για το χτίσιμο τους.
Τα βραχώδη εδάφη με τις έντονες πινελιές, οι χοντροκομμένες πέτρες, οι πλάκες στις οποίες ξεπετιέται λίγο χορτάρι, όπως επίσης τα αμμώδη εδάφη με τους κυματοειδείς αμμόλοφους ήταν για μένα θέματα ουσιώδη στην απόδοση τους όσον αφορά την κινητικότητα και την προσαρμοστικότητα τους στο τοπίο.
Τα ελώδη εδάφη πάντα μου δημιουργούσαν μελαγχολία και θλίψη, επειδή ήταν δοσμένα με χρώματα και τονισμούς άλλοτε στεγνούς και άλλοτε τραχείς που δεν γνώριζαν πώς να μαλακώνουν τον ψυχικό μου κόσμο.
Ιδιαίτερη εντύπωση μου προκαλούσαν τα δέντρα, ιδίως όταν σ' ένα τοπίο υπήρχαν άπειροι τύποι απ' αυτά, δοσμένα με χάρη. Ξαφνιάζονταν τα μάτια μου παίρνοντας την χαρά εκείνη από τις απρόοπτες φόρμες με τα αληθινά γνωρίσματα, τις ποικιλίες των διακλαδώσεων, την κομψότητα, την μελαγχολία ή την αλαφράδα τους, καθώς και την γραφικότητα συν την επιβλητικότητα τους, που ήταν στο καθένα διαφορετική κι αποδοσμένη με την ιδιαίτερη του λεπτομέρεια.
Στις χρωματικές κατασκευές τ' ουρανού άλλαζα διαρκώς όψη, ανάλογα με την απόδοση του τοπίου. Επηρεαζόμουν, φυσικά, -αρνητικά είτε θετικά- από τις ποικιλίες των σύννεφων, τις κατευθύνσεις και τις εκτάσεις των ανέμων που υπάκουαν στους νόμους της προοπτικής τους.
Όταν καθρεφτιζόμουν στα νερά και στις αντανακλάσεις της προοπτικής των τοπίων, ένιωθα απόλυτα ήρεμη από τις υγρές μάζες που αντανακλούσαν μέσα μου γαλήνιες, ξεκάθαρες κι ανάλαφρες στις επιφάνειες τους. Οι αφροί από κύματα πλωτού στις ήρεμες επιφάνειες προκαλούσαν αναταραχή μέσα μου, επειδή ένιωθα πως καθρεφτιζότανε πλέον θαμπά εκεί μέσα η προβαλλόμενη σκιά μου.
Με τρόμαζε το νερό των χειμάρρων με τις απότομες πτώσεις και τα ρεύματα του που κυλούσε ορμητικά και γρήγορα ξεσπώντας σε αφρίσματα και δημιουργώντας ταραχές. Σαφώς, μου ταίριαζε περισσότερο το ήρεμο τοπίο, λόγω της ιδιοσυγκρασίας μου υποθέτω και το συνέδεα ασφαλώς με τον ψυχικό μου κόσμο και τις προσωπικές μου ιδιαιτερότητες και προτιμήσεις.
Το ίδιο αισθανόμουν και στις φουσκοθαλασσιές. Στη φουρτουνιασμένη θάλασσα με τα αγριεμένα κύματα της που έσπαζαν έως τις κορυφές των βράχων ανάλογα με την κατεύθυνση των ανέμων. Εκείνη η κεκτημένη ταχύτητα τους, που αλλού έδειχνε να προχωράει πιο γρήγορα, αλλού ν' ανασηκώνεται κι αλλού ν' αναδιπλώνεται σπάζοντας, τέλος, σε αφρούς, μου δημιουργούσε ανεπαίσθητα και ψυχικούς ρυθμούς που εναλλάσσονταν άλλοτε αργά κι άλλοτε ορμητικά, τέτοιους που κάποτε με μάγευαν και κάποτε με φουρτούνιαζαν μη επαναφέροντας με στην τάξη και στην αρμονία.
Πόσο φοβόμουν κι έτρεμα για τα καράβια που ταξίδευαν με φουσκοθαλασσιές, αλλά και πόσο εντυπωσιαζόμουν από τις πλατιές εκτελέσεις των χρωματικών πινελιών που αποδίδονταν με μαεστρία στο συγκεκριμένο σχεδιασμό της θάλασσας!...Ένιωθα να με συνεπαίρνει μια πρωτόγνωρη ελευθερία που δέσποζε με ακρίβεια και κυριαρχούσε μες στην αλήθεια του τοπίου και στην αυθαιρεσία του.
Με συνέπαιρνε η κλίση του καραβιού και με ικανοποιούσε το γεγονός ότι εκείνο έφευγε γρήγορα πάνω στα κύματα προσπερνώντας και υπερπηδώντας τους κινδύνους που το παραμόνευαν και το απειλούσαν.
Τα λιμάνια ήταν ένα θέμα που μ' ενδιέφερε αφάνταστα. Ίσως γιατί εξέφραζαν το «εγώ μου» που προλίμναζε στην ακρίβεια και στην αποφασιστικότητα δίχως ψαχουλέματα και δυσάρεστα βάρη.
Την κύρια εντύπωση όμως της στερεότητας και της σταθερότητας στον ψυχικό μου κόσμο, μου την έδιναν τα θέματα με τα γραφικά σπίτια και τους παλιούς δρόμους, που μου αποκάλυπταν τα μυστικά του χαρακτήρα τους, δίχως να νιώθω ιδιαίτερες ενοχλήσεις κι ανυπομονησία, άσχετα με τις καιρικές συνθήκες.
Απεναντίας, ένιωθα πως ήμουν πολύ πιο προνοητική στην υπομονετική κατασκευή τους και στα διπλωματικά μέρη όπου γνώριζα ότι θα έβρισκα καταφύγιο σε περίπτωση καταιγίδας.
Όταν έβλεπα τοπία της φύσης, όμως, δίχως σπίτια, ένιωθα να με διακατέχει ένα απέραντο κενό κι όταν έβλεπα τοπία δίχως φυτά ανθισμένα που σκεπάζουν το γυμνό έδαφος, ένιωθα, κατά περίεργο τρόπο, την ψυχική γύμνια του καλλιτέχνη και το υπαρξιακό του «αξεκαθάριστο».
Έκλινα περισσότερο να ισορροπώ μες στις πρασινάδες ή σ' ένα καμπαναριό εκκλησιάς μέσα σε χωριουδάκι, υποταγμένη στις φωτοσκιάσεις όλων των στοιχείων που απαρτίζουν ένα τοπίο. Ένιωθα πιο όμορφα, πιο ελεύθερα, πιο λογικά ενδιαφέρουσα προσωπικότητα, με ερμηνευμένο χαρακτήρα και έκφραση.
Όλα εκείνα τα συναισθήματα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη δημιουργική φαντασία μου και μ' έκαναν να επικεντρωθώ στη μελέτη της φύσης βοηθώντας τον ψυχισμό μου να ισορροπεί και να διαλέγει σωστά τα θέματα του στη ζωή (καλλιτεχνική, κοινωνική, ατομική).
Ο ψυχισμός μου έμαθε να ισορροπεί στα φώτα κι όχι στις σκοτεινές μάζες. Ούτε στις υπερβολικά βέβαια χτυπητές συμμετρίες. Έμαθα να παίζω με τα χρώματα με χίλιους τρόπους, καθώς και να ρυθμίζω τα παιξίματα αυτά μη πέφτοντας σε απίθανες αντιφάσεις.
Τα «εφέ» των φωτοσκιάσεων μου είναι και οι παράγοντες που κατευθύνουν και κυριαρχούν τα σχέδια μου είτε αυτά λέγονται καλλιτεχνικά είτε ατομικά. Έμαθα να μη προχωρώ στην τύχη ζωγραφίζοντας στην ύπαιθρο με σκιές που τις τυφλώνει η ανταύγεια και να συνθέτω καλά τις φωτοσκιάσεις των χρωμάτων τόσο του καλλιτεχνικού καμβά μου όσο και της προσωπικής μου ζωής.
Έμαθα, δηλαδή, ν' αποφεύγω τις επιπολαιότητες, ν' αναλύω κάθε τι με λογική, να κοιτάζω τα πράγματα στην αληθινή τους πραγματικότητα, να ξέρω να κοιτάζω, να τα διαλέγω και μάλιστα, να ξέρω πότε πρέπει να σταματώ.
