Πότε οι επιχειρήσεις κινδυνεύουν από αυξημένους φόρους λόγω ελλείψεων στα βιβλία
Η έλλειψη απογραφής θεωρήθηκε καθοριστική, αφού εμπόδιζε ουσιαστικά τον έλεγχο να προσδιορίσει με ακρίβεια το ύψος των αγορών, των πωλήσεων και του μικτού κέρδους της επιχείρησης.
Η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (∆Ε∆) επικύρωσε πρόσφατα τη νομιμότητα της εφαρμογής της έμμεσης τεχνικής της αρχής των αναλογιών για τον προσδιορισμό των φορολογητέων εσόδων επιχείρησης, αναδεικνύοντας για ακόμη μία φορά τις σοβαρές συνέπειες που μπορεί να έχει η πλημμελής τήρηση λογιστικών αρχείων — και ειδικότερα του βιβλίου απογραφής.
Η συγκεκριμένη υπόθεση, που αφορά επιχείρηση χονδρικού εμπορίου, φωτίζει με χαρακτηριστικό τρόπο το πώς η μη τήρηση ενός μόνο αλλά κρίσιμου βιβλίου μπορεί να οδηγήσει σε επιβαρυντικές φορολογικές πράξεις, πρόστιμα και αδυναμία αναγνώρισης δικαιωμάτων, όπως η έκπτωση του ΦΠΑ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, η αρμόδια ∆ΟΥ προχώρησε σε πράξη διορθωτικού προσδιορισμού ΦΠΑ επιβάλλοντας κύριο φόρο και πρόστιμο, ενώ δεν αναγνώρισε κανένα υπόλοιπο φόρου προς έκπτωση. Κατά τη διάρκεια του ελέγχου διαπιστώθηκε ότι η επιχείρηση δεν τηρούσε το βιβλίο απογραφής, παρά το γεγονός ότι για επιχειρήσεις που διακινούν αποθέματα —όπως αυτές του χονδρικού εμπορίου τροφίμων— το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί θεμελιώδες λογιστικό στοιχείο.
Η έλλειψη απογραφής θεωρήθηκε καθοριστική, αφού εμπόδιζε ουσιαστικά τον έλεγχο να προσδιορίσει με ακρίβεια το ύψος των αγορών, των πωλήσεων και του μικτού κέρδους της επιχείρησης.
Όταν το βιβλίο απογραφής δεν τηρείται, οι φορολογικές αρχές έχουν το δικαίωμα —και σε πολλές περιπτώσεις την υποχρέωση— να καταφύγουν σε έμμεσες τεχνικές ελέγχου. Μία από αυτές είναι η αρχή των αναλογιών, η οποία βασίζεται στη χρήση ποσοστών κέρδους και άλλων δεικτών για την εξαγωγή εκτιμώμενων εσόδων.
Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται όταν τα λογιστικά δεδομένα κρίνονται ανεπαρκή ή αναξιόπιστα. Έτσι, η διοίκηση προχωρά στον προσδιορισμό εισοδήματος όχι με βάση πραγματικά στοιχεία, αλλά με βάση έμμεσες εκτιμήσεις, οι οποίες συχνά οδηγούν σε υψηλότερα φορολογικά αποτελέσματα από εκείνα που θα προέκυπταν εάν τα βιβλία είχαν τηρηθεί κανονικά.
Η προσφεύγουσα επιχείρηση υποστήριξε ότι η φορολογική αρχή δεν αιτιολόγησε επαρκώς την επιλογή της συγκεκριμένης μεθόδου και ότι η πράξη διορθωτικού προσδιορισμού ήταν αβάσιμη και αναιτιολόγητη. Επιπλέον, επικαλέστηκε παραβίαση των αρχών της αναλογικότητας, της αμεροληψίας και της χρηστής διοίκησης. Η ∆Ε∆ όμως απέρριψε όλους τους ισχυρισμούς, κρίνοντας ότι η έλλειψη ειδικής αιτιολογίας δεν προκάλεσε ουσιώδη βλάβη ικανή να στηρίξει ακύρωση της πράξης. Επισημάνθηκε επίσης ότι οι αναφορές σε παραβίαση διοικητικών αρχών ήταν γενικές και αόριστες, χωρίς συγκεκριμένη τεκμηρίωση.
