ESM: Η αξιολόγηση στο επίκεντρο της λειτουργίας διεθνών οργανισμών
Οι αξιολογήσεις στον δημόσιο τομέα δεν αποτιμούν μόνο οικονομικά μεγέθη αλλά εξετάζουν το εύρος και την ποιότητα των αποτελεσμάτων.
Η αξιολόγηση έχει αναδειχθεί σε κρίσιμο εργαλείο για τη λειτουργία και την αξιοπιστία διεθνών οργανισμών, σύμφωνα με ανάλυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM).
Με εμπειρία σχεδόν δέκα ετών, ο ESM υπογραμμίζει ότι οι συστηματικές αξιολογήσεις συμβάλλουν όχι μόνο στη βελτίωση της αποδοτικότητας, αλλά και στην ενίσχυση της διαφάνειας και της εμπιστοσύνης σε περιόδους κρίσης. Η σημασία τους καθίσταται ακόμη πιο επιτακτική σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και συνεχείς αναταράξεις, είτε αυτές προέρχονται από οικονομικές, γεωπολιτικές, υγειονομικές ή κλιματικές προκλήσεις.
Οι αξιολογήσεις στον δημόσιο τομέα δεν αποτιμούν μόνο οικονομικά μεγέθη αλλά εξετάζουν το εύρος και την ποιότητα των αποτελεσμάτων. Στην περίπτωση του ESM, λειτουργούν ως μέτρο θεσμικής επίδοσης και ως μοχλός διαρκούς μάθησης και βελτίωσης. Μέσα από τρεις εκθέσεις αξιολόγησης, ο οργανισμός έχει αντλήσει πολύτιμα διδάγματα για τον συντονισμό με ενδιαφερόμενους φορείς, τη μείωση κινδύνων και την ενίσχυση της ετοιμότητας απέναντι σε κρίσεις.
Η πρώτη ανεξάρτητη αξιολόγηση του 2017 εξέτασε τα προγράμματα στήριξης προς Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Κύπρο και Ελλάδα κατά την περίοδο της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους. Υπογράμμισε ότι η ανεξάρτητη επιθεώρηση ενισχύει την αξιοπιστία των προγραμμάτων διάσωσης, ενώ ταυτόχρονα κατέδειξε την ανάγκη ισχυρής εθνικής ιδιοκτησίας των μεταρρυθμίσεων. Η δεύτερη αξιολόγηση, που δημοσιεύθηκε το 2020 με επίκεντρο τα προγράμματα στήριξης προς την Ελλάδα, επιβεβαίωσε ότι αυτά συνέβαλαν ουσιαστικά στη μείωση του δημοσιονομικού κινδύνου και στη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ωστόσο, επισήμανε ότι η βιώσιμη αλλαγή απαιτεί μεγαλύτερη προσαρμογή στις κοινωνικές και αναδιανεμητικές διαστάσεις των πολιτικών.
Πέρα από τις χρηματοδοτικές παρεμβάσεις, ο ESM το 2025 παρουσίασε τρίτη αξιολόγηση, επικεντρωμένη αυτή τη φορά στις ίδιες τις αναλυτικές του δυνατότητες. Η έκθεση αυτή, σε συνεργασία με ανεξάρτητη συμβουλευτική επιτροπή, αξιολόγησε την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την ενίσχυση της μακροοικονομικής και δημοσιονομικής ανάλυσης. Τα πορίσματά της ανέδειξαν την ανάγκη για πιο συγκροτημένα εργαλεία ανάλυσης, καλύτερη προετοιμασία εκτάκτων σχεδίων και ισχυρότερο συντονισμό μεταξύ των τμημάτων. Στόχος είναι να βελτιωθεί η ικανότητα του οργανισμού να ανταποκρίνεται άμεσα σε απρόβλεπτες εξελίξεις και να παρέχει αξιόπιστες πολιτικές συμβουλές ακόμα και σε περιόδους μη κρίσης.
Οι τρεις αυτές εκθέσεις συγκλίνουν σε τέσσερις βασικούς άξονες που θεωρούνται αναγκαίοι για αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων: λογοδοσία και διαφάνεια, προσαρμοστική μάθηση, εστίαση στον αντίκτυπο και βελτίωση της αποδοτικότητας και διακυβέρνησης. Η ενίσχυση της εμπιστοσύνης μέσα από τη διαφάνεια, η καλλιέργεια κουλτούρας διαρκούς μάθησης και η ευελιξία απέναντι σε εξωτερικά σοκ αποτελούν θεμέλια για έναν πιο ανθεκτικό μηχανισμό στήριξης.
Όπως σημειώνει ο ESM, η αξιολόγηση δεν είναι μια διαδικασία που αφορά μόνο το παρελθόν. Αντίθετα, λειτουργεί ως οδηγός για το μέλλον, προσφέροντας πρακτικά διδάγματα που μπορούν να ενσωματωθούν σε θεσμικές μεταρρυθμίσεις και να συμβάλουν στη θωράκιση του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.
