Το Comfort food είναι το νέο Gourmet
Αυτή την στιγμή το βγαίνω έξω για φαγητό δεν είναι επιλογή. Και ξαφνικά για πρώτη φορά στην ζωή μας… η κουζίνα του σπιτιού γίνεται το επίκεντρο των εξελίξεων. Αφήνοντας το στίγμα τους στα socialmedia και χωρίς σνομπισμό, οι Chef μαγειρεύουν μέσα από την κουζίνα τους, οι τηλεοπτικοί αστέρες δίνουν τις συνταγές τους, φορώντας comfort* ρούχα και παντόφλες και τα celebrities επιδίδονται σε extreme μαγειρικές. Έτσι σε αυτούς τους «μάλλον όχι άνετους» χρόνους, όσοι μαγειρεύουν μετατρέπονται σε «Chefs» του σπιτιού και το comfortfood γίνεται ανάγκη!
Μετά την κρίση που προήλθε από την κατάρρευση της LehmanBrothers με χιλιάδες εργαζόμενους στο δρόμο, σχεδόν κάθε σύμβουλος εστιατορίων συμβούλευε τους ιδιοκτήτες εστιατορίων να βάλουν comfortfoods στο μενού τους. Η σιγουριά της πώλησης, από φαγητό που μας κάνει να αισθανόμαστε άνετα, θεωρείται βέβαιη πώληση και ήταν αυτό που έσωσε τα εστιατόρια σε μία εποχή έντονης κρίσης.
Τα φαγητά που μας φέρνουν στιγμές νοσταλγίας και την αίσθηση της περιποίησης από την μαμά, είναι αυτό που αποκαλούμε φαγητό «άνεσης» ή comfortfood. Η επιλογή τους έχει σχέση με τα βιώματα και τις αναμνήσεις μας και μας δημιουργεί ανάμεικτα συναισθήματα που ποικίλουν μεταξύ ασφάλειας, ηρεμίας και κανακέματος. Είναι μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση παραγόντων που ανακαλούν μνήμες, τον πολιτισμό και την ιστορία της περιοχής μας, αλλά και καθαρής, αγνής χημείας του εγκεφάλου! Αλλά ας τα πάρουμε από τν αρχή…
Τι είναι το comfortfood;
Είναι εκείνες οι στιγμές που ο κόσμος όλος σου φταίει και το μόνο που μπορεί να σου φτιάξει την διάθεση είναι ένα καλομαγειρεμένο πιάτο φαγητού που αγκαλιάζει με μια γλυκιά ζεστασιά το στομάχι, την ίδια στιγμή που σε χορταίνει, σε παρηγορεί και με τα αρώματα και τις γεύσεις σου φτιάχνει την διάθεση. Το έχουμε αισθανθεί όλοι…
Τι σημαίνει αλήθεια «comfortfood»;
Ο όρος εμφανίστηκε το 1997 στο OxfordEnglishDictionary, αλλά η αρχική χρονολόγηση του όρου ήταν το 1977 από ένα άρθρο της WashingtonPost σχετικά με την μαγειρική των ΝοτιοΑμερικανών. Ο όρος συνδέθηκε με την μαγειρική παράδοση και την κουλτούρα της συγκεκριμένης κοινωνίας και πώς η αίσθηση του «ανήκω» μεταφέρονταν στα γευστικά συναισθήματα.
Ωστόσο, αργότερα ανακαλύφθηκε ένα ακόμα πιο παλιό άρθρο της PalBeachpost σχετικά με την παχυσαρκία, όπου και αναλύονταν η θεωρία ότι «οι ενήλικες, όταν υποφέρουν από έντονο συναισθηματικό στρες, στρέφονται προς αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί comfortfood- φαγητά που σχετίζονται με την ασφάλεια και ομορφιά της παιδικής ηλικίας, απλά και μόνο γιατί μας κάνουν να αισθανόμαστε άνετα, όπως το απλό αυγουλάκι της μητέρας ή την -μαγικά- θεραπευτική σούπα κοτόπουλου».
Οπότε γιατί τώρα το έχουμε τόσο ανάγκη;
Όταν αισθάνεσαι ότι ο κόσμος διαλύεται γύρω σου, το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι είναι να δημιουργήσεις τον δικό σου κλοιό προσωπικής ασφάλειας και εφήμερης ευτυχίας. Άλλοι προσφεύγουν στο ποτό, άλλοι στα ναρκωτικά ή τα φάρμακα (δείτε την αύξηση των ψυχοφαρμάκων τύπου Prozac), οι περισσότεροι όμως αναζητούν την χαρά στο φαγητό.
Όταν τρώτε, τα μάτια, τα χέρια και το στόμα σας ξεκινούν μία αλυσιδωτή διαδικασία εντολών. Στη συνέχεια, ο εγκέφαλος παίρνει τα ηνία, όπου η ζάχαρη και το άμυλο δημιουργούν τη σεροτονίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που είναι γνωστό ότι αυξάνει την αίσθηση της ευημερίας (είναι αυτό που κάνει το Prozac να δουλεύει).
Τι είναι αυτό που πραγματικά μας παρηγορεί;
Είναι η ανάγκη μας να δημιουργήσουμε μία κατάσταση που μας κάνει να αισθανόμαστε άνετα σε όποια συνθήκη βρισκόμαστε, από το να μειώσουμε το στρες που αισθανόμαστε έως το να βρεθούμε σε δικό μας κόσμο επιβράβευσης και θαλπωρής. Τα αλατισμένα φαγητά δημιουργούν την ωκυτοκίνη, γνωστή και ως «χημική αγκίστρωση», μια ορμόνη που δημιουργείται επίσης από τις αγκαλιές και τον οργασμό! Κάτι που μας λείπει πολύ τελευταία.. Ως εκ τούτου, το ρίχνουμε στα πατατάκια.
Ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος συνδέει το συναίσθημα, τη μνήμη και τα αισθητήρια ερεθίσματα φαίνεται ότι παρηγορείται από τα τρόφιμα. Έτσι, όταν ένα παιδί έχει πυρετό αναζητά το δικό του αντίδοτο στην σούπα ή όταν παίρνει καλούς βαθμούς στην σοκολάτα, όταν παίζει η ομαδάρα μας η πίτσα γίνεται το φαγητό που μας συνδέει και όταν παντρευόμαστε επιλέγουμε τον εξωτισμό των φρούτων για να αυξήσουμε τον ερωτισμό που νιώθουμε.
Γιατί το comfortfood (φαγητό άνεσης) ταιριάζει με τις παντόφλες του σπιτιού;
Μεγάλο θέμα η ψυχολογία της διατροφής. Η άνετη τροφή μας φέρνει το κανάκεμα που θέλουμε τόσο πολύ να νιώσουμε ως παρηγοριά, αλλά αποτελεί και μία στιγμή προσωπικής οικειότητας με τον εαυτό σου, κάτι σαν αυτο-ικανοποίηση και μας χωρίζει ένα μικρό βήμα από την ένοχη ευχαρίστηση! Αυτή η έντονη προσωπική στιγμή που την θες όλη δική σου, συνδυάζεται τέλεια με τις πιτζάμες και τις παντόφλες μας.
Τα comfortfoods είναι πάντα παχυντικά;
Σε έρευνα που διεξήχθη από την ShiraGabriel, καθηγήτριας ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, υποστηρίχθηκε ότι το «φαγητό της άνεσης» είναι εκείνο που σε κάνει να αισθάνεσαι καλύτερα και οι περισσότεροι το εστιάζουν στο παγωτό, τις τηγανιτές πατάτες και την σοκολάτα. Ωστόσο, δεν συνδέεται πάντοτε με τις θερμίδες, εκτός αν από τα παιδικά μας χρόνια έγινε ταύτιση της αγάπης, της ασφάλειας και της επιβράβευσης με παχυντικά φαγητά.
Θα μπορούσε να μας οδηγήσει στην παχυσαρκία;
Ασφάλεια, ανταμοιβή και συνδετικότητα: Καθένα από αυτά τα τρία συναισθήματα ενεργοποιεί ένα διαφορετικό τμήμα του εγκεφάλου και κάθε ένα από αυτά είναι περισσότερο ή λιγότερο ζωτικής σημασίας για τον καθένα από εμάς, γεγονός που εξηγεί γιατί δεν απολαμβάνουμε όλοι τα ίδια τρόφιμα άνεσης και με τον ίδιο τρόπο.
Το φαγητό γίνεται το φρούριο που χτίζουμε γύρω μας από την βασική ανάγκη του ανήκω, αγαπώ, προστατεύω, παίρνω ευχαρίστηση. Ένα ανταγωνιστικό άτομο ή κάποιος που αισθάνεται χρόνια υποτιμημένος καταναλώνει φαγητά που ο εγκέφαλος έχει κωδικοποιήσει ως ανταμοιβή. Ένας μοναχός δεν βρίσκει καμία άνεση σε αυτά τα τρόφιμα που ο εγκέφαλος τα συνδέει με την κοινότητα. Ένα κακοποιημένο άτομο που ζει με φόβο μπορεί να συσσωρεύσει τρόφιμα ασφαλείας. Όταν αισθανόμαστε ότι απειλούμαστε, ή ότι είμαστε μόνοι, τρώμε για να παρηγορηθούμε.
Γιατί τρώμε περισσότερο τώρα που βρισκόμαστε σε καραντίνα και δεν περιοριζόμαστε σε μία μόνο ευχαρίστηση;
Μετρώντας την πρόσληψη τροφής σε σχέση με την απομόνωση, οι συγγραφείς της μελέτης διαπίστωσαν ότι τα άτομα με ισχυρές συναισθηματικές σχέσεις ήταν πιο πιθανό από ό, τι άλλοι να αναζητήσουν φαγητά άνεσης τις ημέρες που νιώθουν μοναξιά.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Appetite, ο Gabriel και οι συνεργάτες του από το SUNY Buffalo State College και το University of the South δημιούργησαν μία σειρά πειραμάτων για να ρίξουν φως στην σχέση ψυχολογίας και γευστικής ικανοποίησης. Στην πρώτη, οι εθελοντές επέλεξαν μια περιγραφή το οποίο ταιριάζει με το στυλ που συνάπτουν σχέσεις στη ζωή τους. Είναι η ικανότητα να σχηματίζουν ισχυρούς, υγιείς συναισθηματικούς δεσμούς και αποτελεί χαρακτηριστικό που ριζώνει συνήθως σε νεαρή ηλικία, ξεκινώντας από τους γονείς μας, η οποία μας κάνει να βλέπουμε τις σχέσεις θετικά. Το αντίθετο συμβαίνει με τα ανασφαλή άτομα. Οι μισοί από αυτούς κλήθηκαν να θυμηθούν μία διαμάχη με κοντινό πρόσωπο και μετά τους δόθηκαν πατατάκια ως σνακ. Εκείνοι με πιο υγιείς συναισθηματικούς δεσμούς χαρακτήρισαν τα πατατάκια ως πιο νόστιμα σε σχέση με εκείνους που είχαν πιο επώδυνη παιδική ηλικία και δεν έβρισκαν ικανοποίηση στην γεύση αλλά στην ποσότητα. Μάλιστα, η έρευνα έδειξε ότι η αίσθηση της μοναξιάς στο πρώτο γκρουπ και η παρηγοριά από τα πατατάκια κάλυπτε το ψυχολογικό κενό των σχέσεων που είχαν.
Δεδομένου ότι μερικοί άνθρωποι αισθάνονται οικειότητα και άνεση με τον τρόπο που έχουν μεγαλώσει, κάνουν τις ανάλογες επιλογές. Οπότε επιλέγουμε τα comfort foods ή μας εκείνα επιλέγουν; Μήπως αυτή η διαδικασία παραλληλίζει τους τρόπους με τους οποίους αποκτάμε και άλλες προτιμήσεις - στη δουλειά μας για παράδειγμα;
Όπως φαίνεται το φαγητό είναι ο φίλος που ποτέ δεν μας απογοητεύει. Οι ψυχολόγοι χαρακτηρίζουν τα comfort foods ως ένα «κοινωνικό υποκατάστατο» - με άλλα λόγια, δεν αντικαθιστούν εντελώς τους πραγματικούς συντρόφους, αλλά μας τους υπενθυμίζουν.
Ποιο είναι το δικό μου comfortfood;
Για τον καθένα μας είναι κάτι διαφορετικό μιας και διαφορετικοί παράγοντες συνδυάζονται για να δημιουργήσουν το δικό μας playlist! Αν όμως πάρουμε ως κοινή συνισταμένη μόνο την πολιτιστική και κοινωνική μας καταγωγή, θα τα αναζητήσουμε στα παραδοσιακά λαϊκά φαγητά, όπως τον μουσακά, τα κεφτεδάκια, την κοτόσουπα ή τα κουλουράκια. Ειδικά το Ελληνικό φαγητό δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κάτι άλλο πέρα από «comfort».
Σε αυτό προσθέστε ποιο φαγητό ετοίμαζε η μαμά σας με αγάπη, τι σας έδινε για να σας παρηγορήσει, ποια συνήθεια αγαπούσατε περισσότερο και είχε σχέση με το φαγητό ή το γλυκό. Τέλος, η μαγειρική εκπαίδευση και η εξοικείωσή σας γευστικά προσμετράται πριν δημιουργήσει όλα όσα σας κάνουν να αισθάνεστε άνετα.
Βλέπουμε λοιπόν πως πρόκειται για φαγητά, τα οποία είτε τα γευτήκαμε σε μικρή ηλικία, είτε αποτελούν μέρος της παράδοσής μας και η κατανάλωσή τους συνδέεται με θετικά συναισθήματα.
Πηγές:
Locher, Julie L.; Yoels, William C.; Maurer, Donna; Van Ells, Jillian (2005). “Comfort Foods: An Exploratory Journey into the Social and Emotional Significance of Food”. Food and Foodways.
Wansink, B; Cheney, M; Chan, N (2003). “Exploring comfort food preferences across age and gender”. Physiology & Behavior
Rufus, Anneli (23 June 2011). “How comfort foods work like Prozac”. Gilt Taste
Dallman, Mary F.; Pecoraro, Norman; Akana, Susan F.; La Fleur, Susanne E.; Gomez, Francisca; Houshyar, Hani; Bell, M. E.; Bhatnagar, Seema; Laugero, Kevin D.; Manalo, Sotara (2003). “Chronic stress and obesity: A new view of ‘comfort food’
Romm, Cari (3 April 2015). “Why Comfort Food Comforts”. The Atlantic.
