Εθνικό σάλπισμα ο Ακρίτας της ποντιακής μούσας (της λαογράφου Παρθένας Τσοκτουρίδου)
Ο λαός μας είναι περήφανος και διαλαλεί στους ξένους που του καταβάλλουν την οικονομική βία πως δεν αισθάνεται ηττημένος.
Η εθνική μας μνήμη για όλα τα τραγικά μας ιστορικά συμβάντα παραμένει αναλλοίωτη και ζωντανή στις ψυχές μας.
Εμείς οι Πόντιοι διαλαλούμε πως παρ' όλο που ξερίζωσαν τους παππούδες μας από τη γη του Πόντου, η ψυχή μας μένει εκεί και καρτερεί πάντα κάποιο εθνικό σάλπισμα για τη δικαίωση του θρύλου ενός γίγαντα Ακρίτα απελευθερωτή από τα δεινά μας που θα κατατροπώσει τους άρπαγες και θα γυρίσει στο Κάστρο του, την Ελλάδα, θριαμβευτής.
Η ποντιακή μούσα με τη φωτεινή και αθάνατη μορφή του Ακρίτα βάζει τα θεμέλια της αναγέννησης σαν δόξα του παρελθόντος για την ποθούμενη λάμψη του μέλλοντος για μια Ελλάδα με ένα λαό που δεν κάμπτεται λόγω της πίστης του στα εθνικά, κοινωνικά και οικογενειακά ιδεώδη.
Ακρίτας όντες έλαμνεν - (στην Ποντιακή διάλεκτο)
Ακρίτας όντες έλαμνεν σην παραποταμέαν
επέγνεν κι έρτον κι έλαμνεν την ώραν πεντ' αυλάκια
επέγνεν κι έρτον κι έσπερνεν εννέα λότια σπόρον.
Έρθεν πουλίν κι εκόνεψεν ση ζυγονί την άκραν
σκούται και καλοκάθεται ση ζυγινί την μέσεν.
-Οπίσ', πουλίν, οπίσ', πουλίν, μη τρως την βουκεντρέαν.
Και το πουλίν κελάηδεσεν σαν ανθρωπί' λαλίαν.
-Ακρίτα μου, ντο κάθεσαι, ντο στέκεις και περμένεις;
Το ένοικο σ' εχάλασαν και την καλή σ' επαίραν
Τα' όλον καλλίον τ' άλογο σ΄ στρώνε και καβαλκεύνε
Και τ' άλλα τα καθέτερα στέκνε και χλιμιτίζνε.
Ακρίτας παραθύμωσεν, Ακρίτας εθερέθεν
Κάρφωσεν το βουκέντριν ατ' και έστεσεν τα βούδια τ'.
Όλια τα όρνεα φοβερίζ', τ' όρνεα και τα ραχία
τους κλέφτες εφοβέριζεν, να μη κλέφνε το γίνιν
και τα πουλιά φοβέριζεν, να μη τρώγνε τον σπόρον.
Αφήν' και πάει Ακρίτας 'ιμ', ο κρίαρον Ακρίτας
ευρίκ' τα πόρτας ανοιχτά, τα παραθύρια ακλείδια
πάει κι ευρήκ' τους μαύρους ατ', στέκνε και χλιμιτίζνε.
-Τα' αστράφτει σην Ανατολήν, να βρίεται σην Δύσιν;
Σον Θον εσουν, ναι μαύροι μου, τα' εφτάν' και κοντοφτάνει;
Κανείς, κανείς κ' ελάλεσεν, κανείς κ' επολογέθεν
Και το γιαγούζιν τ' άλογον λαλαεί κι απογάται.
-Ασά κρυφοταϊσματα σ' εφτάνω, κοντοφτάνω.
Απάν' σ' ατό ελάγγεψεν, εχπάστεν κι εχ' και πάει.
Βουτσοκοπά τον μαύρον ατ', να φταν' και κοντοφτάνει
Ακρίτας ιμ' πριν να προφτάν', η κορ' έρθεν κι εδέβεν.
Ουτζόπουλα επέντεσεν απάν' σο σταυροδρόμιν.
-Σον Θον εσουν, ουτζόπουλα, πουθέν χαράν εδέβεν;
-Κάθαν ώραν χαράν διαβαίν', κάθαν ημέραν γάμος
Άμον τα' ατώρνον τη χααράν, άλλο χαράν κ' εδέβεν
Κάθαν τσατσίν μαλλίν κρατεί, κάθαν λιθάριν αίμαν.
Βουτσοκοπά τον μαύρον ατ', να φταν' και κοντοφτάνει.
Ακρίτας ιμ' κ' επρόφτασεν, η κορ' έρθεν κι εδέβεν.
Επήγεν κι εταγιάνεψεν ση Δέβας το γεφύριν.
Εκεί κάθουνταν Έλλενοι, ατόναν φοβερίζνε.
-Δεβάστε με, ναι Έλλενοι, τη Δέβαν ας διαβαίνω
ο μαύρον εν νέον πουλάρ', χωρίς ταϊν κι μένει
η κάλη μ' νέον κόρασον, χωρίς εμέν κι στέκει.
(Τον θάνατον ατ' κι νουνίζ', την κάλην ατ' θυμάται).
Αν κρούω και σκοτώνω σας, θα λέγνε με φονέαν
κι αν κι σκοτώνω σας εγώ, θα λέγνε, εφοβέθεν
καλλίον κι σκοτώνω σας κι ας λέγνε εφοβέθεν.
Κλώσκεται συρ' τον μαύρον ατ' και σο βαθύν λιμνίτσιν
Βουτσοκοπά τον μαύρον ατ', να φταν' και κοντοφτάνει.
Επήγεν και εταγιάνεψεν και σου Καστρί την πόρταν
Ο μαύρον εχλιμίτιξεν κι ο Κάστρον ολ' εσείεν.
Η κορ' επαραγνώριξεν, είπεν: Έρθεν Ακρίτας
-Ανοίξτε με, ναι πορτάρ', ανοίξτε με κι ας εμπαίνω
ο μαύρον νέον πουλάριν εν, χωρίς ταϊν κι μένει
η κορ' νέον κόρασον εν, χωρίς εμέν κι στέκει.
Ένοιξαν ατον οι πορτάρ', εμπαίν' απέσ' Ακρίτας.
Άλλοι σκαμνία διγν' ατον, άλλοι καυκίν απλώνε
και σο σκαμνίν ατ' κάθεται και το καυκίν επαίρεν.
-Για σους, για σους Ακρίτα μου και μη πολυλογίζεις
αδά μεγάλον στράτεμαν, εσέναν κυνηγάει.
Έσυρεν το σπαθίτσιν ατ' ασό χρυσόν θεκάριν
χίλιους μπροστά τ' εσκότωσεν και μύριους από πίσω
άλλα τρακόσιους Βάραγγους ση Δέβας το γεφύρι.
Επαίρεν την κρ' κι έφυεν εννέα πουρνοβράδια
έβγαλεν ασόν κόλφον ατ' απ' όλα τα γεννέας.
-Για φα, κόρη, για φα, κόρη, κιοζέτεψον τα στράτας.
Ακρίτας επεκούμπιξεν, έναν ύπνον επαίρεν
Η κορ' τερεί το πέραν κιαν, φουσάτον κατηβαίνει
εντρέπεται να λέει ατον, φουσάτον κατηβαίνει
τα δάκρυα τσ' εκατληβαιναν σ' Ακρίτα τη καρδίαν.
Εγνέφιξεν κι Ακρίτας μου ασό γλυκήν τον ύπνον.
-Κόρη, εκείν' που έρχουνταν, κανέναν κ' εγνωρίζεις;
-Μπροστά που ερτ' ο καβαλάρτς, ομοιάζ' να εν ο κύρη μ'
Κι εκείν' οι μαύροι αλογάντ', ομοιάζν' να ειν' τ' αδέλφια μ'
Και κείνε η γερανοφόρος, ομοιάζ' να εν η μάνα μ'.
Όταν Ακρίτας όργωνε - (στα ελληνικά)
Όταν Ακρίτας όργωνε στου ποταμιού την άκρη
πηγαινοερχόταν κι όργωνε την ώρα πέντε αυλάκια
πηγαινοερχόταν κι έσπερνε με τα σακιά το σπόρο.
Ήρθε πουλί και στάθηκε κει στου ζυγού την άκρη
κι ύστερα καλοκάθεται μεσ' στου ζυγού τη μέση.
-Φύγε πουλί, φύγε πουλί, μη σου' ρθε το βουκέντρι.
Και το πουλί κελάηδησε μ' ανθρώπινη φωνούλα.
-Ακρίτα μου, τι κάθεσαι κι ανέμελα τι στέκεις;
Το σπιτικό σου χάλασαν κι αρπάξαν την καλή σου
Το πιο καλό σου τ' άλογο το κάνανε δικό τους
Και τ' άλλα τα κατώτερα θλιμμένα χλιμιντρίζουν.
Ακρίτας παραθύμωσε και θέριεψε περίσσια
Καρφώνει το βουκέντρι του και σταματά τα βόδια.
Πουλιά, βουνά και λαγκαδιές τ' αγριοφοβερίζει
τους κλέφτες τους φοβέριζε, να μη το γινί κλέψουν
και τα πουλιά φοβέριζε, να μη το σπόρο φάνε.
Και ξεκινά ο Ακρίτας μου και σειέται σαν κριάρι
Βρίσκει τις πόρτες ανοιχτές μα και τα παραθύρια
Και τ' άλογα του στην αυλή στέκουν και χλιμιντρίζουν.
-Ποιος στράφτει στην Ανατολή και βρίσκεται στη Δύση
ποιος μαύρος τάχα από σας μπορεί για να προφτάσει;
Και τ' άλογα βουβάθηκαν, κανένα δε μιλάει
Κι ένα πουλάρι μοναχά λαλεί κι απολογιέται.
-Αφού με κρυφοτάιζες, θα φτάσω, θα προφτάσω.
Ευθύς το καβαλήκεψε, σαν αστραπή πηγαίνει
Τον μαύρο του βιτσοκοπά. Αχ πότε να προφτάσει!
Αργά το' μαθε Ακρίτας μου κι η κόρη πέρα εχάθη.
Πετούμενα συνάντησε πάνω στο σταυροδρόμι.
-Πουλάκια μου να σας χαρώ, διάβηκε κάνας γάμος;
-Χαρές και γάμοι ολημερίς περνούν κι αντιπερνούνε
μα γάμο σαν το σημερνό δεν είδαμε ποτέ μας
οι θάμνοι γέμισαν μαλλιά κι οι πέτρες όλες αίμα.
Βιτσοκοπά το μαύρο του, να φτάσει, να προφτάσει.
Ακρίτας μου δεν πρόφτασε κι η κόρη χάθη πέρα.
Σ' ένα γεφύρι ξακουστό φτάνει και κοντοστέκει.
Εκεί φυλάγουν Έλληνες κι αυτόνε φοβερίζουν.
-Παρακαλώ σας, Έλληνες, αφήστε να περάσω
πουλάρι νιο ο μαύρος μου, δεν στέκει πεινασμένο
κοράσι νιο το ταίρι μου, δίχως εμέ δεν στέκει
(τον θάνατο του δεν ψηφά, θυμάται την καλή του).
Αν σας σκοτώσω, Έλληνες, φονιά θε να με πούνε
κι αν δεν σκοτώσω εγώ εσάς, δειλό θε να με πούνε.
Δεν σας σκοτώνω κι ας με πουν δειλό και φοβιτσιάρη.
Αλλάζει δρομολόγιο, λιμνούλα προσπερνώντας
βιτσοκοπά το μαύρο του, να φτάσει, να προφτάσει.
Και να! Φτάνει και στέκεται στου Κάστρου μπρος την πόρτα
και χλιμιντρίζει τ' άλογο και σειέται όλο το Κάστρο.
Η κόρη καλογνώρισε κι είπε: Ακρίτας ήρθε.
-Ανοίξτε μου πορτάρηδες, ανοίξτε να' μπω μέσα
πουλάρι νιο ο μαύρος μου, δεν στέκει πεινασμένο
κοράσι νιο το ταίρι μου, δίχως εμέ δεν στέκει.
Ανοίγουν οι πορτάρηδες κι Ακρίτας μπαίνει μέσα
Άλλοι σκαμνιά του βάζουνε κι άλλοι κέρασμα τους παίρνει.
-Για σώπα, σώπα, Ακρίτα μου και μη πολυκαυχιέσαι
εδώ μεγάλο στράτευμα, εσένα κυνηγάει.
Τραβάει εκείνος το σπαθί απ' το χρυσό θηκάρι
εμπρός τους χίλιους σκότωσε και μύριους από πίσω
κι άλλους τρακόσιους Βάραγγους στο ξακουστό γιοφύρι.
Την κόρη πήρε κι έφυγε μερόνυχτα εννέα
κι όλα του κόσμου τα καλά τα βγάζει από τον κόρφο.
-Φάε γυναίκα μου γλυκιά και φύλαγε τους δρόμους.
Ακρίτας παρανύσταξε κι ολόγλυκα κοιμήθη.
Κι η κόρη βλέπει πέρα κει, φουσάτο κατεβαίνει
κι η δόλια, πώς να του το πει, φουσάτο κατεβαίνει;
Τα δάκρυα της τρέχανε στ' Ακρίτα της το στήθος.
Και ξύπνησε Ακρίτας μου απ' τον γλυκό τον ύπνο.
-Καλή μου, απ' το φουσάτο εκεί, κανένα δε γνωρίζεις;
-Μοιάζει με τον πατέρα μου μπροστά ο καβαλάρης
θαρρείς κι είναι τ' αδέρφια μου οι αλογάδες πίσω
και παραδίπλα η μάνα μου, ντυμένη στα γαλάζια.
