Η εισήγηση Παπαϊορδανίδη στο Περιφερειακό Αναπτυξιακό Συνέδριο
Κύριε Υπουργέ, κύριε περιφερειάρχη, κύριε Γενικέ Γραμματέα, κυρίες και κύριοι βουλευτές, κυρίες και κύριοι δήμαρχοι, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, φίλες και φίλοι, θα μου επιτρέψετε να σας πω, ότι παρά τη συστηματική δουλειά της προετοιμασίας για τη νέα περίοδο, το αναπτυξιακό όραμα δεν μπορεί και δεν πρέπει να περιγράφεται σε οχτώ σειρές. Θα προτιμούσα να αποτυπωνόταν στη φράση Ελλάδα 2021, για να περιγράφει την επιστροφή της χώρας στη νέα κανονικότητα αλλά και να υπονοεί την απεξάρτησή μας από την ξένη βοήθεια ( όπως ανέφερε ο κύριος Γενικός), σε πλήρη αντιστοίχιση με τις ιστορικές μας ρίζες για το 1821.
Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος διότι για πρώτη ίσως φορά λαμβάνει χώρα μια τόσο συστηματική προσπάθεια σχεδιασμού προγραμματικής περιόδου.
Δεν γνωρίζω αν οφείλεται στο βάρος της κρίσης ή στη θεσμική βαρύτητα της περιφερειακής αυτοδιοίκησης ως του κατ’ εξοχήν φορέα αναπτυξιακού σχεδιασμού και δημοκρατικού προγραμματισμού, δεν παύει όμως να συντελείται μια μικρή κοσμογονία.
Οι συνθήκες ορατότητας και διαφάνειας του προγραμματισμού, μας φέρνουν όλους προ των ευθυνών μας. Δεν μπορούμε ούτε να κρυφτούμε ούτε να σιγήσουμε. Οφείλουμε να καταθέτουμε σοβαρές και τεκμηριωμένες προτάσεις, για να βγει η περιφέρειά μας, μια ώρα αρχύτερα από την κρίση.
Η Π.Δ.Μ. αντιμετωπίζει μια σειρά διαρθρωτικών
προβλημάτων:
• Αστάθεια των μακροοικονομικών στοιχείων, συνδεδεμένη με τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας·
• Υψηλή δομική ανεργία, απόρροια της ανάπτυξης χωρίς δουλειά (jobless growth) της προηγούμενης δεκαετίας·
• Ισχυρές μονοδραστηριότητες (ΔΕΗ – γούνα)·
• Ανταγωνιστική σχέση λιγνίτη – Α.Π.Ε·
• Περιβαλλοντική υποβάθμιση του άξονα Φλώρινα – Αμύνταιο – Πτολεμαΐδα – Κοζάνη· και
• Χαμηλή απόδοση της πρωτογενούς παραγωγής.
Από την άλλη:
• είναι το ενεργειακό κέντρο της χώρας·
• κατέχει κεντρική θέση ανάμεσα σε τρεις περιφέρειες και δύο χώρες των δυτικών Βαλκανίων·
• διαθέτει πολύ καλή σύνδεση στον άξονα Ανατολής-Δύσης και με την ολοκλήρωση των κάθετων αξόνων και εντός των ορίων της στον άξονα Βορρά-Νότου·
• διαθέτει τα 2/3 των υδατικών αποθεμάτων της χώρας·
• διαθέτει Ανώτατο/(-α) Εκπαιδευτικό/(-ά) Ίδρυμα(-τα)· και
• ένα αναξιοποίητο αεροδρόμιο με σημαντικές δυνατότητες και προοπτικές.
Κυρίες και κύριοι,
Τι επιδιώκει η Π.Δ.Μ. στην 5η αυτή προγραμματική περίοδο; Ποιο είναι το όραμά της; Ποια, θέλουμε, να είναι η Δυτική Μακεδονία το 2021;;;
Θέλουμε μια ανάπτυξη βιώσιμη και αειφόρο, βασισμένη σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, εξωστρεφές και ανταγωνιστικό, που δημιουργεί σταθερές θέσεις εργασίας, και επιτυγχάνει υψηλή τοπική προστιθέμενη αξία.
Μια περιφέρεια δημοσιονομικά σταθεροποιημένη χωρίς ενδοπεριφερειακές ανισότητες. Μια περιφέρεια που επιδιώκει την κατανομή των επενδυτικών ωφελειών σε όλους του πολίτες, και όχι σε λίγους, ημέτερους και ισχυρούς.
Τα χρήματα, ωστόσο, που θα διατεθούν δεν είναι πολλά. Ο μονότροπος υπολογισμός της ευμάρειας κάθε περιφέρειας, δεν ευνοεί την περιφέρειά μας, με τη συγκέντρωση των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ. Γι’ αυτό οφείλουμε να είμαστε συγκεκριμένοι, να συγκεντρώσουμε τις προσπάθειές μας σε περιορισμένο αριθμό επενδυτικών προτεραιοτήτων ανά άξονα προτεραιότητας.
Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, µετάβαση στην ποιοτική επιχειρηµατικότητα, µε αιχµή την καινοτοµία και αύξηση της εγχώριας προστιθέµενης αξίας
Θεωρούμε αναγκαία την αύξηση της χρηματοδότησης για την διασύνδεση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και των ερευνητικών κέντρων με την τοπική οικονομία.
Στη βάση προκαθορισμένων θεματικών προτεραιοτήτων, σε επιστημονικά πεδία όπου διατηρούμε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, επιτυγχάνουμε υψηλή προστιθέμενη αξία, παρατηρείται επιστημονική αριστεία, υπάρχει (διεθνής) αγορά και βιομηχανική ζήτηση ή/και αναγνωρισμένη δυναμική του κλάδου στην Ελλάδα.
Αυξάνουμε την ανταγωνιστικότητα με καινοτομία και ποιότητα παραγωγής και όχι με χαμηλό εργατικό κόστος.
Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, μπορούν να συμβάλουν ακόμα στην προάσπιση της κοινωνικής συνοχής (μείωση του ψηφιακού χάσματος, τηλε-υγεία, ειδικά σε απομακρυσμένες περιοχές με γηρασμένο πληθυσμό).
Στο γεωργικό τομέα επιδιώκουμε να στηρίξουμε την παραγωγή ασφαλών αγροτικών τροφίμων, εξασφαλίζοντας (εθνική) αυτάρκεια π.χ. σε όσπρια, και να ενισχύσουμε την τοπική προστιθέμενη αξία διεθνώς εμπορεύσιμων αγροτικών προϊόντων.
Ενώ στόχος ύψιστης προτεραιότητας αποτελεί η ολοκλήρωση των αρδευτικών δικτύων ήδη έτοιμων ταμιευτήρων.
Συναφής είναι και η προσπάθεια καθιέρωσης της Δυτικής Μακεδονίας ως τόπου γαστρονομικού και εναλλακτικού τουρισμού, σε συνδυασμό με την ανάδειξη και αξιοποίηση χώρων αρχαιολογικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος, που μπορούν να βοηθήσουν στον εμπλουτισμό και την διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος.
Ανάπτυξη και αξιοποίηση ικανοτήτων ανθρώπινου δυναµικού – ενεργός κοινωνική ενσωμάτωση
Η επένδυση στην εκπαίδευση είναι ύψιστης προτεραιότητας.
Ενίσχυση της διασύνδεσης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με την αγορά εργασίας και εξασφάλιση υψηλών προτύπων διδασκαλίας. Αυτό που είναι, ωστόσο, θεμελιώδες για την Δυτική Μακεδονία είναι η μείωση της ανεργίας.
Η κοινωνική οικονομία και ο πρωτογενής τομέας μπορούν να δώσουν ανάσες αλλά δεν μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα.
Χρειάζονται επενδύσεις στην αγορά εργασίας και μόνιμες-σταθερές θέσεις απασχόλησης.
Δεν πρέπει όμως να παραβλέπουμε την αναγκαιότητα ύπαρξης τουλάχιστον ενός εργαζομένου ανά νοικοκυριό και την πλήρη κάλυψη του κόστους χρήσης των υπηρεσιών υγείας για τους ανασφάλιστους, ως ένα ελάχιστο δίχτυ προστασίας.
Προστασία του περιβάλλοντος – µετάβαση σε µία οικονοµία φιλική στο περιβάλλον
Η προστασία του περιβάλλοντος και η μετάβαση σε μια νέα οικονομία φιλική προς αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα της Δυτικής Μακεδονίας. Διότι α) σε ένα σημαντικό τμήμα της πλήττεται από την περιβαλλοντική υποβάθμιση, ενώ β) το υπόλοιπο διαθέτει σπάνια φυσική ομορφιά, γ) οφείλει να είναι όσο το δυνατόν καλύτερα προετοιμασμένη για την μεταλιγνιτική περίοδο και τέλος δ) αντιμετωπίζει του βαρύτερους χειμώνες καθιστώντας το κόστος διαβίωσης απαγορευτικό για τους κατοίκους της.
Καμία δράση δεν θα έχει μεγαλύτερο όφελος για την Δυτική Μακεδονία από την ενεργειακή θωράκιση με δίκτυα τηλεθέρμανσης, όλων των οικισμών 2ου (και ίσως και 3ου επιπέδου) και με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του συνόλου του γερασμένου κτηριακού αποθέματος (δημόσιου και ιδιωτικού). Με δύο δράσεις μπορούμε να εξασφαλίσουμε προστασία του περιβάλλοντος, φθηνότερη θέρμανση, τόνωση της οικονομίας και της απασχόλησης, μείωση της εκροής πληθυσμού, αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.
Και αν τα χρήματα δεν αρκούν, κυρίως για τις τηλεθερμάνσεις, να τολμήσουμε να προχωρήσουμε σε συλλογική ιδιωτική συν-χρηματοδότηση, εξασφαλίζοντας καλύτερες αποδόσεις για τις μικρές αποταμιεύσεις των συμπολιτών μας, πριν αυτές εξαφανιστούν.
Ανάπτυξη – εκσυγχρονισµός – συµπλήρωση υποδοµών για την οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη
Επιθυμούμε, ακόμη, να ενισχύσουμε τις διαμετακομιστικές υποδομές μετατρέποντας το αεροδρόμιο της Καστοριάς σε σύγχρονο εμπορευματικό κέντρο, ενταγμένο σε ένα δίκτυο διατροπικών συστημάτων μεταφορών, αναπτύσσοντας παράλληλα και υπηρεσίες logistics. Η αναδιάρθρωση της παραγωγής και η ολοκλήρωση των κάθετων αξόνων αλλά και του Ε-65 είναι στοιχεία εκ των ων ουκ άνευ για την επιτυχία του σχεδιασμού.
Βελτίωση της θεσµικής επάρκειας και της αποτελεσματικής δηµόσιας διοίκησης
Η αποτελεσματικότητα της διοίκησης είναι απαραίτητη για την υλοποίηση των σχεδιασμών και την κάλυψη των εθνικών και περιφερειακών στόχων.
Γι’ αυτό η θέσπιση και λειτουργία ενός ενιαίου συστήµατος µέτρησης της απόδοσης και της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία.
Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, για καλύτερη λογοδοσία και μεγαλύτερη διαφάνεια των δράσεων της διοίκησης, και μείωση του κόστους λειτουργίας της πρέπει να γίνει επιτέλους πράξη.
Ψηφιακή υπογραφή, τυποποιημένα ψηφιακά έγγραφα, και αποκλειστική ενδοϋπηρεσιακή διακίνηση εγγράφων είναι οι ελάχιστοι δυνατοί στόχοι. Απαιτείται όμως κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, γι’ αυτό οι δυνατότητες συνεχούς κατάρτισης και εκπαίδευσης στην εργασία που παρέχει το Σ.Ε.Σ. πρέπει να τύχουν πλήρους και ουσιαστικής εκμετάλλευσης.
Αειφόρος χωρική ανάπτυξη
Κλείνοντας, κυρίες και κύριοι, θα ήθελα να τονίσω ότι η ενίσχυση της περιφερειακής συνείδησης και ταυτότητας και η άρση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων υπήρξαν και παραμένουν πρωταρχικοί στόχοι μας.
Η πολυκεντρικότητα και η «έξυπνη εξειδίκευση» μπορούν να συμβάλλουν στη κατεύθυνση αυτή. Κατανέμοντας υπηρεσίες και κονδύλια ανάλογα με τις τοπικές ιδιαιτερότητες, δυνατότητες και ανάγκες, επιτυγχάνοντας συμπράξεις με την κοινωνία των πολιτών και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις προχωράμε για να εκπληρώσουμε το όραμά μας:
Την Δυτική Μακεδονία του 2021. Μια κανονική ευρωπαϊκή περιφέρεια – πρότυπο για τη χώρα!
Σας ευχαριστώ!
